Ubezpieczenia na życie (PZU Życie)

Sytuacja na rynku

Rynek ubezpieczeń na życie w Polsce liczony składką przypisaną brutto wyniósł po 3 kwartałach 2018 roku 16 409 mln zł, co oznacza, że w okresie ostatnich 5 lat średniorocznie spadał o 6,7%. Zebrana w ciągu trzech kwartałów 2018 roku składka była jednocześnie niższa niż w analogicznym okresie poprzedniego roku o 10,3%. Wynikało to głównie ze zmian w zakresie składki jednorazowej w produktach o charakterze inwestycyjnym, podczas gdy składka w produktach okresowych utrzymywała się na podobnym poziomie.

Składka przypisana brutto zakładów ubezpieczeń na życie w Polsce (w mln zł)

Źródło: KNF Biuletyn Kwartalny. Rynek ubezpieczeń 3/2018, Rynek ubezpieczeń 3/2017, Rynek ubezpieczeń 3/2016, Rynek ubezpieczeń 3/2015, Rynek ubezpieczeń 3/2014

Zmiany poziomu i dynamiki składki na rynku ubezpieczeń na życie w ostatnich latach stymulowane są głównie składką jednorazową w produktach o charakterze inwestycyjnym. Należy zwrócić uwagę, że również po trzech kwartałach 2018 roku spadek składki dla całego rynku w ujęciu rok do roku dotyczył w większym stopniu składki jednorazowej (spadek o 1 911 mln zł, tj. 31,7% r/r). Jednocześnie dynamika dla analogicznego okresu 2017 roku była dodatnia i wyniosła 8,0%. Średnioroczna dynamika składki jednorazowej od 2013 wynosiła -18,3%. Przyczyn spadku przypisu składki jednorazowej w kilkuletnim trendzie należy upatrywać w zmianach sytuacji na rynku kapitałowym oraz w otoczeniu prawnym. Rekordowo niskie stopy procentowe miały wpływ na spadek rentowności tzw. polisolokat, prowadząc tym samym do zwiększonego zainteresowania innymi produktami inwestycyjnymi. Dodatkowo, 1 stycznia 2015 roku wprowadzono podatek od krótkoterminowych produktów na życie i dożycie o stałej stopie zwrotu lub zwrocie opartym o indeksy, co również wpłynęło na mniejsze zainteresowanie klientów tego typu produktami i w końcu do wycofania, szczególnie tych pierwszych, z oferty zakładów ubezpieczeń. W kolejnych latach wytyczne organu nadzoru, w tym dotyczące poziomu opłat ponoszonych przez klientów produktów z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (UFK) oraz dyrektywy unijne regulujące rynek tego rodzaju produktów i ich dystrybucji doprowadziły do ograniczenia ich sprzedaży przez zakłady ubezpieczeń, w szczególności we współpracy z bankami. Kolejne kwartały 2018 roku charakteryzowały się spadkiem poziomu przypisu ze składką jednorazową do najniższych wartości od wielu lat.

Efektem zachodzących na rynku zmian był wzrost znaczenia składki okresowej, która stanowi przewagę konkurencyjną PZU Życie na rynku. W ciągu 3 kwartałów 2018 roku składka tego typu była wyższa o 0,2% w porównaniu do tego samego okresu 2017 roku, a średnioroczny wzrost przez 5 ostatnich lat wynosił 0,6%. Pomimo spadku przypisu okresowego w polisach na życie, związanych z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym wciąż rośnie składka ochronna w grupach I i V. 

Rynek ubezpieczeń na życie - składka przypisana brutto (w mln zł)

Jednocześnie rośnie koncentracja rynku mierzonego okresową składką przypisaną brutto. Nie zmieniła się kolejność największych podmiotów na rynku ale wzrósł ich łączny udział, szczególnie pierwszych czterech.

Łączny wynik techniczny uzyskany przez zakłady ubezpieczeń na życie w trakcie trzech kwartałów 2018 roku był niższy o 11 mln zł (0,5%) niż w analogicznym okresie 2017 roku i wyniósł 2 407 mln zł. Spadek o 116 mln zł (19,7%) nastąpił w grupie ubezpieczeń na życie (I grupa), a jednym z kluczowych czynników był spadek przychodów z działalności lokacyjnej w części alokowanej do tej grupy produktów. Jednocześnie poprawie o 81 mln zł rok do roku uległ wynik w segmencie ubezpieczeń na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (grupa III) oraz o 55 mln zł ubezpieczeń wypadkowych i chorobowych (grupa V). W pierwszym przypadku poprawa nastąpiła w wyniku spadku poziomu kosztów, głównie akwizycji po spadku poziomu przychodów. Natomiast w drugim przyczyną był wzrost poziomu biznesu przy jednoczesnym spadku szkodowości.

W tym samym okresie zakłady ubezpieczeń na życie wypracowały wynik netto na poziomie 1 964 mln zł, co stanowiło wzrost r/r o 105 mln zł, tj. 5,6%. Poprawa wyniku to efekt lepszych niż w analogicznym okresie 2017 roku wyników inwestycyjnych ubezpieczycieli w zakresie lokat wolnych środków zakładów oraz dodatkowo niższych pozostałych kosztów operacyjnych. 

Wartość lokat zakładów ubezpieczeń na życie na koniec III kwartału 2018 roku wyniosła 40 912 mln zł, co oznacza wzrost o 0,6% w porównaniu do końca 2017 roku. Natomiast ujemne wyniki inwestycyjne oraz rosnący poziom wykupów przy jednoczesnym spadku poziomu wpłat środków do funduszy przez klientów przyczyniły się do zmniejszenia aktywów netto ubezpieczeń na życie, gdy ryzyko lokaty (inwestycyjne) ponosi ubezpieczający (o 9,3% do poziomu 53 633 mln zł).

Działalność PZU Życie

W ramach Grupy PZU działalnością na polskim rynku ubezpieczeń na życie zajmuje się PZU Życie. PZU Życie oferuje szeroki zakres ubezpieczeniowych produktów na życie, które do celów zarządczych raportowane i analizowane są w podziale na trzy segmenty: ubezpieczenia grupowe i indywidualnie kontynuowane, ubezpieczenia indywidualne oraz kontrakty inwestycyjne.

W ciągu 3 kwartałów 2018 roku PZU Życie zebrał 37,8% składki przypisanej brutto wszystkich zakładów ubezpieczeń na życie, co oznacza dalszy wzrost w stosunku do ubiegłorocznego udziału w rynku (+3,0 p.p.). Przyczyną wzrostu udziału PZU Życie jest wyższa niż łącznie dla pozostałych konkurentów dodatnia dynamika r/r składki przypisanej brutto płatnej okresowo oraz niższy niż przeciętnie dla pozostałych uczestników rynku spadek r/r składki płatnej jednorazowo, przy jednocześnie niższym jej udziale w portfelu Spółki.

PZU Życie wciąż pozostawał zdecydowanym liderem w segmencie składki płaconej okresowo. W trakcie 3 kwartałów 2018 roku pozyskał 46,0% tego rodzaju składek firm ubezpieczeniowych, co oznacza wzrost udziału w tym segmencie rynku w stosunku do ubiegłego roku o 0,2 p.p. oraz, po raz kolejny, najwyższy poziom udziału w rynku od 2010 roku. Dynamika rok do roku składki przypisanej brutto PZU Życie w tym segmencie wyniosła 0,6%, przy ujemnej dynamice łącznie pozostałych uczestników rynku na poziomie -0,1%. Jednym z głównych czynników był dynamiczny rozwój portfela ubezpieczeń zdrowotnych. PZU Życie posiadał w swoim portfelu już ponad 1,8 mln tego rodzaju polis. Udział PZU wyłącznie w segmencie ubezpieczeń na życie (grupa I) dla składki opłacanej okresowo po III kwartale 2018 roku wyniósł 64,0% mierząc składką przypisaną brutto oraz 70,7% mierząc liczbą czynnych umów. Natomiast względem sposobu zawarcia umowy udział PZU wyłącznie w segmencie ubezpieczeń na życie (grupa I) kształtował się na poziomie – 66,6% dla umów zawartych w formie grupowej oraz 39,2% dla umów indywidualnych (mierząc składką przypisaną brutto).

Rynek ubezpieczeń na życie - składka przypisana brutto vs wynik techniczny (w mln zł)

Zakłady ubezpieczeń na życie - udział w okresowej składce przypisanej brutto za 3 kwartały 2018 roku (w %)

Grupy kapitałowe:Talanx - Warta, Europa, Open Life; VIG - Compensa, Vienna Life; Aviva - Aviva, Santander - Aviva
Źródło: KNF Biuletyn Kwartalny. Rynek ubezpieczeń 3/2018

Wynik techniczny PZU Życie stanowił ponad połowę wyniku uzyskiwanego przez wszystkie towarzystwa ubezpieczeń na życie. Świadczy to o wysokiej rentowności oferowanych produktów. Marża wyniku technicznego PZU Życie na składce przypisanej brutto blisko dwukrotnie przekraczała marżę uzyskiwaną łącznie przez resztę towarzystw oferujących ubezpieczenia na życie (20,4% wobec 11,3%).

Oferta produktowa

PZU Życie jako powszechny i największy ubezpieczyciel na polskim rynku, konsekwentnie poszerza swoją ofertę produktową o nowe produkty lub zmodyfikowane już istniejące, aby móc chronić klienta na każdym etapie jego życia. Zmiany w ofercie produktowej mają na celu przyciągnięcie nowych klientów i zwiększenie ochrony dla będących już w portfelu wraz z budową ich lojalności oraz poprawą satysfakcji. Wykorzystując unikalną w branży synergię kompetencji Grupy PZU (ubezpieczyciela, operatora medycznego, zarządzającego inwestycjami), spółka może kompleksowo zadbać o życie, zdrowie i oszczędności klientów, zapewniając im jak najszersze wsparcie.

Równocześnie zmiany w ofercie uwzględniają zmieniające się wymagania regulatora oraz rosnącą ustawową ochronę konsumenta. PZU Życie prezentuje postawę customer-oriented, projektując ofertę i proces obsługi klienta tak, aby ten czuł się w pełni zaopiekowany i usatysfakcjonowany. Warto podkreślić, że wprowadzone w 2018 roku zmiany dotyczą nie tylko samego produktu, ale również unowocześnienia i uproszczenia sposobu oferowania i zawierania ubezpieczeń (procesy i front-end systemowy), a także umożliwienia klientowi skorzystania z wielu różnych sposobów kontaktu z zakładem ubezpieczeń (np. w oddziale, poprzez telefon, mail, konto klienta, osobę prowadzącą techniczną obsługę ubezpieczenia w zakładzie pracy, czy za pośrednictwem pośrednika ubezpieczeniowego, zarówno wyłącznego jak i zewnętrznego).

Największe zmiany produktowe w 2018 roku

W ramach ubezpieczeń grupowych i indywidualnie kontynuowanych (ochronnych) w 2018 roku PZU Życie wprowadził następujące główne zmiany:

Klient SOHO

W ramach ubezpieczeń dedykowanych do Segmentu SOHO (mikrobiznesu prowadzonego przez jedno lub dwuosobowe podmioty prowadzące działalność gospodarczą) w październiku 2018 roku połączono dwa istniejące produkty: Mój Biznes oraz Zdrowy Biznes z benefitem cenowym zakupu łączonego (2w1). Łączona oferta zapewnia kompleksową ochronę klientom obejmującą zarówno wsparcie finansowe uposażonych w razie śmierci, choroby lub po nieszczęśliwym wypadku, jak i dostęp do prywatnej opieki medycznej ubezpieczonych.

Klient MSP

Główna zmiana, która zaszła w 2018 roku, w ramach ubezpieczeń grupowych dla segmentu MSP to listopadowe wdrożenie nowego produktu ochronno-zdrowotnego PZU Ochrona i Zdrowie. W ramach ubezpieczenia, Spółka oferuje m.in. świadczenie w razie śmierci ubezpieczonego, wsparcie finansowe i usługi medyczne w razie ciężkiej choroby i wypadku. Ubezpieczenie składa się z 3 pakietów: Moje Zdrowie, Moja Rodzina, Mój Wybór.

• Pakiet Moje Zdrowie obejmuje prywatną opiekę medyczną – w razie choroby (zarówno ciężkiej, jak i zwykłego przeziębienia) oraz nieszczęśliwego wypadku, a także profilaktykę. Dodatkowo, w razie ciężkiej choroby lub nieszczęśliwego wypadku ubezpieczony otrzymuje od PZU wsparcie finansowe;
• W ramach pakietu Moja Rodzina bliscy ubezpieczonego otrzymują wsparcie finansowe w razie jego śmierci spowodowanej chorobą lub nieszczęśliwym wypadkiem (również komunikacyjnym). Pakiet zapewnia również świadczenie dla ubezpieczonego z okazji narodzin dziecka i wsparcie finansowe w razie śmierci bliskich;
• Każdy ubezpieczony (pracownik) może dopasować ubezpieczenie do swoich potrzeb i indywidualnie poszerzyć zakres ubezpieczenia o dodatkowe opcje z pakietu Mój Wybór. W ramach tego pakietu PZU Życie zapewnia pomoc finansową w razie wypadków w życiu codziennym, umożliwia doubezpieczenie członków rodziny w zakresie opieki medycznej oraz finansuje zakup określonych leków na receptę (w wysokości 80% ich ceny).

Klient korporacyjny

W marcu 2018 roku zostały wdrożone dwa nowe dodatki zdrowotne do grupowego ubezpieczenia na życie P Plus:

• PZU w Trosce o Zdrowie. Zakres ubezpieczenia obejmuje m.in. konsultacje specjalistyczne, zabiegi rehabilitacyjne, badanie EKG, TK i MRI w przypadku wystąpienia choroby układu krążenia, choroby układu nerwowego, nowotworu złośliwego i oponiaka. Główne korzyści dla klienta to:
• dostęp do prywatnej opieki medycznej – po dostarczeniu dokumentacji potwierdzającej wystąpienie ciężkiej choroby,
• opiekun wspierający pacjenta i jego rodzinę podczas całej ścieżki leczenia, 
• szybki czas realizacji usług w prywatnych placówkach medycznych w całej Polsce,
• opieka psychologiczna;
• PZU Powrót do sprawności – opieka medyczna w razie wypadku na drodze lub w pracy. Zakres dostępnych usług obejmuje konsultacje specjalistyczne, wybrane badania diagnostyczne i pakiet zabiegów rehabilitacyjnych; 

W listopadzie 2018 roku wdrożono zmiany systemowe i postanowienia dodatkowe do OWU produktów grupowych na życie P Plus i Pełnia Życia w związku z postępowaniem UOKiK (doprecyzowanie listy wyłączeń odpowiedzialności i wprowadzenie definicji postępowania diagnostyczno-leczniczego do OWU).

Klient indywidualnie kontynuujący ubezpieczenie

W kwietniu 2018 roku PZU Życie rozpoczął rozszerzenie pilotażu sprzedaży oferty ubezpieczenia Kontynuacja dla Ciebie na całą Polskę. Ubezpieczenie to jest alternatywą wobec standardowej indywidualnej kontynuacji. Produkt ten ma na celu zagwarantowanie pakietu świadczeń zbliżonego do oferty grupowej, którą chce kontynuować ubezpieczony i stanowi odpowiedź na potrzeby młodszych klientów.

W ramach rozwoju oferty dla klienta indywidualnie kontynuującego ubezpieczenie, wdrożono do sprzedaży kolejne ubezpieczenia dodatkowe:

• PZU Uraz Ortopedyczny – ubezpieczenie zapewniające prywatną opiekę medyczną w razie urazu ortopedycznego spowodowanego nieszczęśliwym wypadkiem;
• Dodatkowe ubezpieczenie na wypadek zawału serca albo udaru mózgu – ubezpieczenie zapewniające wsparcie finansowe w razie zawału lub udaru. 

Zgodnie z decyzją UOKiK zostały wprowadzone zmiany redakcyjne w OWU ubezpieczeń dodatkowych – Z Kartą Apteczną i Asystent w Czasie Utraty Zdrowia – do ubezpieczeń indywidualnie kontynuowanych, dotyczące zapisów o wyłączeniach zdarzeń uprzednio istniejących przed początkiem odpowiedzialności ubezpieczeniowej.

Dodatkowo, w trosce o zrozumiałość i jasność przekazu do klienta, pisma dotyczące ubezpieczeń indywidualnie kontynuowanych są zmieniane na prosty język dostosowany do konsumenta we współpracy z katedrą Języka Polskiego na Uniwersytecie Wrocławskim. Kontynuacja prac w tym obszarze będzie miała miejsce w 2019 roku.

Klient indywidualny

W ramach indywidualnych ubezpieczeń o charakterze ochronnym w 2018 roku PZU Życie wdrożył:

• w kanale direct (na stronie moje.pzu.pl) ubezpieczenie o charakterze wypadkowym PZU Ja Plus. Jest to ubezpieczenie, w ramach którego PZU obejmuje ochroną nie tylko ubezpieczonego (rodzica) ale też wszystkie dzieci (które ukończyły 1. rok życia i nie ukończyły 18 lat). Ubezpieczenie zapewnia wypłatę świadczenia w razie pobytu w szpitalu, złamania kości, trwałego inwalidztwa, jak również w razie śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku lub wypadku komunikacyjnego. Przy zawarciu umowy klient nie musi przekazywać informacji o swoim stanie zdrowia. Dodatkowo, w sposób specjalny traktujemy klientów z Kartą Dużej Rodziny – jeśli na etapie świadczenia ubezpieczony albo uposażony posiadać będą Kartę Dużej Rodziny, wypłacimy świadczenie wyższe o 30%;
• w Sieci Oddziałów PZU i Sieci Agencyjnej nowe ubezpieczenie na życie i dożycie PZU Gwarantowane Jutro. Wraz z umową podstawową wdrożone zostały 4 umowy dodatkowe (na wypadek śmierci spowodowanej nieszczęśliwym wypadkiem, na wypadek śmierci spowodowanej wypadkiem komunikacyjnym, na wypadek pobytu w szpitalu, świadczenie miesięczne na wypadek śmierci ubezpieczonego). Kolejne umowy dodatkowe zostaną wdrożone na początku 2019 roku;
• promocję „Dwunasta składka – płać mniej albo wcale” w ubezpieczeniu posagowym PZU Start w Dorosłość. Promocja zakłada premiowanie klientów za przeprowadzenie symulacji, pozostawienie danych ze zgodą marketingową oraz zakup tego rodzaju polisy;
• indywidualne ubezpieczenie na życie pożyczkobiorców pożyczek gotówkowych udzielanych przez Alior Bank;
• w Banku Pekao ubezpieczenie na życie dla pożyczkobiorców pożyczek gotówkowych (CPI PEX). 

W ramach ubezpieczeń o charakterze inwestycyjnym PZU Życie dokonał następujących zmian w ofercie produktowej:

• wdrożenie do sprzedaży w Banku Pekao Program Inwestycyjny Multi-Alokacja (produkt unit linked ze składką jednorazową dla klientów Private Banking) oraz Świat Inwestycji Premium (produkt unit linked ze składką jednorazową dla klientów Sieci Detalicznej oraz CDM Pekao);
• w celu zwiększenia efektywności współpracy w ramach grupy kapitałowej i zoptymalizowania procesów obsługowych produkty bancassurance typu unit-linked (Multi Kapitał, Program Inwestycyjny World), zostały zmigrowane z systemów dotychczasowego agenta transferowego do systemów Pekao Financial Services;
• przeprowadzenie kolejnych subskrypcji cieszącego się dużym zainteresowaniem klientów ubezpieczenia strukturyzowanego Świat Zysków. W ramach poszczególnych subskrypcji oferowane były zróżnicowane strategie inwestycyjne, dostosowujące się do zmiennych warunków rynkowych oparte o różne modele naliczania bonusu inwestycyjnego.

W pozostałych inicjatywach PZU cały czas stawia na lepsze zrozumienie potrzeb klienta i budowanie z nim długoterminowych relacji. PZU chce szybko reagować na zmiany w otoczeniu dopracowaną ofertą oraz jasnymi przekazami komunikacyjnymi poprzez:

• tworzenie modeli predykcyjnych odejść klientów oraz szybkie i skuteczne reagowanie na symptomy niezadowolenia klienta;
• rozwój programu lojalnościowego;
• prosty i przejrzysty układ i opis produktów na nowej stronie www.pzu.pl.

Ponadto, mając na uwadze otoczenie regulacyjno-prawne i wymogi stawiane przed PZU, dostosowano produkty do unijnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych (RODO). Zmiany objęły proces sprzedaży, wdrażania i obsługi produktu.

Czynniki, w tym zagrożenia i ryzyka, które mogą mieć wpływ na działalność sektora ubezpieczeń na życie w 2019 roku

Do głównych czynników ryzyka na rynku ubezpieczeń na życie w 2019 roku należą:

• perspektywa wyższej inflacji i wzrostu gospodarczego sprzyjająca wzrostowi rentowności obligacji skarbowych, co długookresowo jest korzystne dla Grupy PZU, choć krótkoterminowo może wpłynąć niekorzystnie na dochody z lokat;
• słabsza koniunktura na rynkach kapitałowych skutkująca obniżeniem atrakcyjności produktów, w szczególności UFK;
• zmiany demograficzne i starzejące się społeczeństwo oraz wynikające z tego zmiany dotychczasowego poziomu śmiertelności, dzietności i zachorowalności, szczególnie na choroby cywilizacyjne;
• stała presja na cenę w ubezpieczeniach grupowych oraz walka o właścicielstwo klienta (w tym jego danych) skutkująca obniżaniem marż dla ubezpieczyciela i jakości oferowanego produktu oraz tworzeniem barier wejścia i wyjścia dla klientów u pośredników niezależnych;
• zmiany trendów i zachowań klientów w kierunku indywidualizacji oferty i elektronicznego, szybkiego oraz bez-papierowego sposobu zawierania, jak i obsługi ubezpieczeń, co wymusza na zakładach ubezpieczeń konieczność szybkiego dostosowywania się do oczekiwań;
• pojawienie się nowych konkurentów i rozwiązań, m.in. operatorów dużych baz klientów lub tzw. insurtech;
• konsekwencje wejścia w życie ustawy o dystrybucji ubezpieczeń tzw. Dyrektywy IDD;
• dalsze konsekwencje wejścia w życie dyrektywy MIFID II;
• wejście w życie nowego systemu zabezpieczenia emerytalnego (Pracownicze Plany Kapitałowe) i jego wpływ na dotychczas funkcjonujące produkty III filaru emerytalnego.