Czynniki, które mogą mieć wpływ na działalność polskiego sektora ubezpieczeń oraz działalność Grupy PZU w 2019 roku

Ze względu na zakres działalności Grupy PZU (sektor ubezpieczeń w Polsce, w krajach bałtyckich oraz na Ukrainie, sektor funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, bankowość) główne czynniki, które będą kształtowały otoczenie w którym działa Grupa oraz mogą mieć bezpośredni wpływ na rozwój i wyniki Grupy w średnim okresie, a w szczególności w 2019 roku, można podzielić na trzy kategorie: makroekonomiczne i geopolityczne, prawno – regulacyjne oraz rynkowe, specyficzne dla poszczególnych sektorów / biznesów, w które zaangażowana jest Grupa.

Czynniki makroekonomiczne i geopolityczne

Dynamika, poziom i struktura podstawowych wielkości makroekonomicznych w Polsce i zagranicą (PKB, inflacja, stopy procentowe) mają przełożenie na dynamikę rozwoju biznesu we wszystkich sektorach w jakich działa Grupa PZU oraz na dochodowość poszczególnych sektorów. Z jednej strony decydują one, pośrednio lub bezpośrednio, oraz z pewnym opóźnieniem, o dynamice składki przypisanej brutto w ubezpieczeniach majątkowych, zmianach popytu na kredyt i akumulacji depozytów, napływie aktywów do funduszy. Z drugiej strony mają wpływ na wskaźniki szkodowości w ubezpieczeniach majątkowych, wynik lokacyjny, kształtują wynik za zarządzanie funduszami oraz podstawowe miary decydujące o wynikach sektora bankowego (marżę odsetkową i koszty ryzyka).

W polskiej gospodarce nie widać obecnie wyraźnych oznak zachwiania równowagi, które w ciągu najbliższych kwartałów mogłyby doprowadzić do istotnego cyklicznego spowolnienia. Sytuacja na rynku pracy – oraz rządowe zapowiedzi dotyczące rozszerzenia programu 500 plus i wypłaty trzynastej emerytury w 2019 roku - będą sprzyjać wzrostowi konsumpcji, choć możliwe jest nieznaczne obniżenie jej dynamiki. Wśród czynników wewnętrznych mogących ograniczyć wzrost PKB w Polsce, wymienić należy problemy z pozyskaniem odpowiednich pracowników, ewentualne zmniejszenie skłonności do inwestowania w przedsiębiorstwach, czy mocniejszy od prognoz wzrost inflacji, erodujący realne dochody gospodarstw domowych (choć wprowadzone w końcu 2018 roku regulacje w sprawie cen energii elektrycznej takie ryzyko ograniczają).

Tempo wzrostu konsumpcji pozostanie w 2019 roku solidne. Nadal wyraźnie powinny rosnąć inwestycje publiczne, choć niedobór wykwalifikowanych pracowników i wzrost kosztów mogą skutkować opóźnieniami w realizacji niektórych projektów. Czynniki cykliczne sprzyjają obecnie wzrostowi inwestycji przedsiębiorstw, ale niekorzystny wpływ może mieć sytuacja zewnętrzna. Wzrost PKB w otoczeniu polskiej gospodarki pod koniec 2018 roku zaczął bowiem wyraźnie zwalniać. Osłabła zwłaszcza dynamika produkcji przemysłowej w strefie euro i w Niemczech. Widoczny staje się negatywny wpływ protekcjonizmu na oczekiwania i decyzje przedsiębiorstw, a prawdopodobieństwo nałożenia przez USA ceł na samochody importowane z UE ostatnio się zwiększyło. Widać spowolnienie obrotów handlu światowego. Utrzymuje się niepewność związana z relacjami handlowymi USA-Chiny i Brexitem. W warunkach mocniejszego spowolnienia w gospodarce strefy euro mogą odżyć obawy związane z pogorszeniem sytuacji budżetowej Włoch i jej spójnością z regułami Paktu Stabilności i Wzrostu, a także z odpornością sektora finansowego w strefie euro. Wydaje się zatem, że możliwość wystąpienia poważnego spowolnienia wzrostu PKB w strefie euro i całej globalnej gospodarce, a co za tym idzie wystąpienia niekorzystnych zjawisk na rynkach finansowych, jest najważniejszym ryzykiem makroekonomicznym w 2019 roku. Oczekujemy, że tempo wzrostu PKB w Polsce w 2019 roku wyniesie ok. 3,7%.

Niepewność związana z Brexitem jest istotnym czynnikiem wpływającym negatywnie na wzrost gospodarczy w strefie euro u progu 2019 roku. „Nieuporządkowany” Brexit – skutkujący wzrostem barier handlowych, zakłóceniami w transporcie i prawdopodobnym obniżeniem PKB Wielkiej Brytanii – byłby wstrząsem także dla polskiej gospodarki. Wielka Brytania jest bowiem drugim po Niemczech największym importerem naszych towarów i usług. Doszłoby także do zmniejszenia puli środków unijnych, których Polska jest beneficjentem. Bezpośredni negatywny wpływ takiego scenariusza na PKB w Polsce szacuje się najczęściej na kilka dziesiątych punktu procentowego. Biorąc jednak pod uwagę pośredni wpływ m.in. poprzez wolniejszy wzrost PKB w strefie euro – skutki byłyby najprawdopodobniej większe.

Powyższe czynniki makroekonomiczne, a także obraz sytuacji geopolitycznej na świecie (poza Brexitem – wzrost sił populistycznych w Europie, napięcia na Bliskim Wschodzie, natężenie globalnego protekcjonizmu, w szczególności przebieg konfliktu handlowego USA-Chiny) i w kraju (podwójne wybory: wybory do europarlamentu oraz wybory parlamentarne w Polsce odpowiednio na wiosnę i na jesieni 2019 roku) mogą przełożyć się na zachowanie światowych banków centralnych oraz, w konsekwencji, na koniunkturę na globalnym i krajowym rynku finansowym. Klimat i kierunek zmian na rynkach finansowych jest z kolei istotny dla atrakcyjności produktów oferowanych przez Grupę PZU, w szczególności UFK (ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych), wpływa również na poziom aktywów i opłat za zarządzanie pobieranych przez spółki Grupy zarządzające aktywami.

Czynniki prawno – regulacyjne

Na działalność Grupy PZU duży wpływ mają regulacje lokalne oraz europejskie akty prawne. Z punktu widzenia działalności ubezpieczeniowej istotny wpływ na działalność Grupy będą miały wszelkie zmiany w prawie mogące przyczynić się do wzrostu obciążeń zakładów ubezpieczeń, np. orzecznictwo sądów w zakresie wypłat zadośćuczynień pieniężnych z ubezpieczenia OC. Obecnie trwają również prace legislacyjne nad ustawą o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Projekt ustawy ma na celu uregulowanie zasad prowadzenia działalności przez przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych, co może przełożyć się na kształtowanie się odszkodowań wypłacanych przez Grupę.

Istotne dla działalności Grupy będą także wszelkie rozstrzygnięcia odnoszące się do stawek ubezpieczeniowych (np. na Ukrainie). Akty prawne, które miały wpływ na działalność ubezpieczeniową w 2018 roku, ale ich wpływ będzie również kształtował tendencje 2019 roku to IDD oraz MIFID II. Istotną zmianą w prawie jest wprowadzenie w życie ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych (od lipca 2019 roku), która może mieć wpływ na kształt i funkcjonowanie ubezpieczeń na życie oraz na dotychczas funkcjonujące produkty trzeciego filaru emerytalnego. Oczekuje się również, że planowany na 2019 rok przegląd systemu emerytalnego określi zasady działania drugiego filaru emerytalnego. 

Czynniki specyficzne dla sektorów, w których działa Grupa PZU

Poza powyższymi czynnikami, które wpływają na warunki działania i wyniki Grupy, sytuacja w poszczególnych obszarach działalności jest kształtowana specyficznymi uwarunkowaniami sektorowymi i ich zmianami.

Najważniejszy z nich to poziom konkurencji w konkretnych grupach produktów stanowiących trzon biznesu Grupy PZU. Ze względu na korzystne wyniki techniczne osiągnięte na rynku ubezpieczeń majątkowych (głównie w Polsce, ale również w krajach bałtyckich) w 2019 roku możliwy jest powrót do bardziej aktywnej polityki cenowej oraz większej rywalizacji o klienta. Również w produktach ubezpieczeniowych na życie, a także zdrowotnych oczekuje się, że konkurencja cenowa będzie się utrzymywać w 2019 roku.

Sytuacja w sektorze ubezpieczeń oraz bankowym może również ulegać zmianom w związku z pojawieniem się nowych podmiotów i trendów związanych z rozwojem nowych technologii, m.in. operatorów dużych baz danych / klientów oraz tzw. insurtechów / fintechów¹⁰. Dodatkowo, zmianom ulegają oczekiwania klientów, w dużej mierze idące w kierunku dążenia do indywidualizacji oferty, zarówno w segmentach ubezpieczeniowych jak i zdrowotnym.

Działalność i wyniki Grupy PZU w krótkim i dłuższym horyzoncie czasowym będą kształtowane przez trendy demograficzne, śmiertelność i dzietność (segment ubezpieczeń na życie) oraz czynniki o charakterze losowym - wystąpienie lub brak zjawisk katastroficznych takich jak powodzie, huragany itp. (segment ubezpieczeń majątkowych i pozostałych osobowych).

Szczegółowy opis czynników, które mogą wywierać wpływ na działalność Grupy w 2019 roku, w podziale na poszczególne segmenty operacyjne został przedstawiony w DZIAŁALNOŚĆ GRUPY PZU.

Grupa PZU rozumie w jaki sposób nowe technologie zmieniają branżę ubezpieczeniową i bankową, uważnie obserwuje dynamiczne zmiany społeczne i demograficzne oraz nieustannie analizuje szanse i zagrożenia mające wpływ na rozwój rynków, na których działa. Opublikowana 9 stycznia 2018 roku strategia na lata 2017-2020 „Nowe PZU – więcej niż ubezpieczenia” jest odpowiedzią na obserwowane zmiany. Celem PZU jest wykorzystanie możliwości wynikających z transformacji rynku ubezpieczeniowego, lepsze adresowanie potrzeb i poprawa satysfakcji obecnych klientów, a także dotarcie do segmentów ceniących sobie rozwiązania cyfrowe.

Nowe podejście do budowy relacji z klientem, skutkujące integracją wszystkich obszarów firmy wokół klienta, determinuje stopniową zmianę modelu ubezpieczyciela (zajmującego się głównie wyceną i transferem ryzyka) na model firmy usługowo-doradczej (działającej w oparciu o technologiczny know-how). Pozwoli to klientowi na optymalizację decyzji na wszystkich etapach swojego życia. Docelowo przełoży się to na rosnące zaufanie i lojalność wobec PZU - marki pierwszego wyboru w zakresie usług ubezpieczeniowych, finansowych i zdrowotnych. 

¹⁰ Fintech - sektor gospodarki obejmujący przedsiębiorstwa operujące w branży finansowej oraz technologicznej. Firmy określane mianem FinTechów najczęściej świadczą usługi finansowe za pośrednictwem Internetu. To również określenie dla wszelkiego typu innowacji technologicznych lub finansowych. Insurtech to jeden z działów branży fintechowej, poświęcony w całości nowym rozwiązaniom technologicznym w ubezpieczeniach.