Sektor ubezpieczeniowy w Polsce i krajach bałtyckich na tle Europy

Europejski rynek ubezpieczeniowy generuje ok. 30% światowej składki przypisanej brutto³. Zgodnie z danymi opublikowanymi 30 października 2018 roku ubezpieczyciele działający w Europie, w krajach zrzeszonych w ramach organizacji Insurance Europe, pozyskali w 2017 roku 1 213 mld euro składek⁴. W latach 2015 - 2017 europejski rynek ubezpieczeniowy rósł średnio o 0,6%.

W 2017 roku statystyczny mieszkaniec Europy wydał na ubezpieczenia 2 030 euro, przeciętny Polak 380 euro czyli o ponad 5 razy mniej. Wydatki na ubezpieczenia mieszkańców krajów bałtyckich były jeszcze niższe. W 2017 roku mieszkaniec Litwy wydał 278 euro, Estonii - 251 euro, Łotwy - 123 euro. Mieszkaniec Ukrainy w 2017 roku wydał na ubezpieczenia tylko 33 euro.

Rynkowy model ubezpieczeń w Polsce rozwija się od 1990 roku. Obecnie Polska posiada największy rynek ubezpieczeniowy wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej, jednak pomimo że wielkość tego rynku (mierzona składką przypisaną brutto) uległa podwojeniu w latach 2008-2017, to znacząco ustępuje krajom Europy Zachodniej. Składka przypisana brutto dla polskiego rynku w 2017 roku wyniosła 14,4 mld euro (7,0 mld euro w 2008 roku). Największy rynek ubezpieczeniowy jest w Wielkiej Brytanii (283,6 mld euro przypisu składki w 2017 roku). Rynki przekraczające 100 mld euro składki przypisanej brutto mają jeszcze Francja (211,6 mld euro), Niemcy (198,0 mld euro), Włochy (131,0 mld euro). Pod względem wielkości polski rynek ubezpieczeniowy ustępuje także tym krajom w Europie Zachodniej, które mają znacząco mniej ludności niż Polska, np.: Austria (17,1 mld euro przypisu składki w 2017 roku), Belgia (25,8 mld euro), Dania (31,2 mld euro), Finlandia (22,8 mld euro), Holandia (70,0 mld euro), Szwajcaria (48,9 mld euro) oraz Szwecja (33,5 mld euro)⁵.

W strukturze polskiego rynku dominują ubezpieczenia majątkowe i pozostałe osobowe (ok. 60% rynku), a najwięcej składki przypisanej brutto generują polisy komunikacyjne. W 2017 roku składka przypisana brutto z ubezpieczeń OC i AC komunikacyjnego wyniosła 36% składki przypisanej brutto całego rynku⁶. Udział ubezpieczeń na życie w sumie przypisu polskiej składki brutto (ok. 40%) był z kolei o jedną trzecią mniejszy od europejskiej średniej. Podobną strukturę rynków ubezpieczeniowych obserwujemy w krajach bałtyckich. Ubezpieczenia na życie stanowią tam średnio mniej niż 30% całkowitej składki przypisanej brutto. Jest to sytuacja odmienna od krajów Europy Zachodniej, gdzie dominują ubezpieczenia na życie. W 2017 roku blisko 58,5% składki z działalności ubezpieczeniowej w Europie pochodziło z ubezpieczeń na życie, 30,6% z ubezpieczeń majątkowych a 10,9% z ubezpieczeń zdrowotnych. Kraje z najmocniej rozwiniętym rynkiem polis na życie to kraje o największych rynkach ubezpieczeniowych takie jak Włochy (w 2017 roku 75,3% przypisu składki pochodziło z ubezpieczeń na życie), Wielka Brytania (69,5%), Francja (63,6%) oraz kraje skandynawskie: Finlandia (81,3%), Szwecja (78,5%), Dania (70,6%).

Wskaźnik penetracji ubezpieczeń pokazujący relację składki przypisanej brutto do produktu krajowego brutto (PKB) pozostaje w Polsce poniżej średniej dla Europy. W 2017 roku wskaźnik ten wynosił 3,1%, podczas gdy średnia dla Europy to 7,5%⁷. Jeszcze niższą penetracją cechują się rynki ubezpieczeniowe na Litwie (1,9%), Ukrainie (1,5%), Estonii (1,4%) oraz Łotwie (0,9%). Najwyższy wskaźnik penetracji notują Wielka Brytania (12,2%), Dania (10,8%), Finlandia (10,2%), Holandia (9,5%).

Analizując penetrację ubezpieczeń w relacji do PKB na mieszkańca można oczekiwać, że polski sektor ubezpieczeniowy powinien rozwijać się wraz z rozwojem gospodarczym Polski (rosnące PKB), bogaceniem się społeczeństwa (wzrostem dochodów rozporządzalnych gospodarstw domowych) oraz wzrostem świadomości ubezpieczeniowej Polaków, podobnie jak miało to miejsce w krajach Europy Zachodniej. Pomiędzy 2013 a 2017 rokiem wskaźnik penetracji ubezpieczeniowej w Polsce wzrósł o 1,1 p.p. z poziomu 2,0% w 2013 roku do 3,1% w 2017 roku.

Składka przypisana na mieszkańca (2017, euro) w relacji do dynamiki wzrostu rynku ubezpieczeniowego (2015-2017, euro)

Źródło: Eurostat, Insurance Europe, Swiss Re Institute (sigma 3/2018)
Dynamika wzrostu rynku w latach 2015-2017 (CAGR dla danych w Euro)

Penetracja ubezpieczeń w relacji do PKB na głowę mieszkańca w Europie (2017, euro)

Źródło: Eurostat, Insurance Europe, Swiss Re Institute (sigma 3/2018)

³ Swiss Re, Sigma No. 3/2018: “World insurance in 2017”
⁴ Isurance Europe, https://insuranceeurope.eu/insurancedata
⁵ Swiss Re, Sigma No. 3/2018: “World insurance in 2017”
⁶ KNF, Biuletyn roczny. Rynek ubezpieczeń 2017, data aktualizacji 27 września 2018
⁷ Isurance Europe, https://insuranceeurope.eu/insurancedata