W oparciu o dane wejściowe wykorzystywane przy ustalaniu wartości godziwej, poszczególne składniki aktywów i zobowiązań, dla których zaprezentowano wartość godziwą, klasyfikowane są do następujących poziomów:
W sytuacji gdy do wyceny składnika aktywów lub zobowiązań używane są dane wejściowe klasyfikowane do różnych poziomów hierarchii wartości godziwej, wyceniany składnik przypisuje się do najniższego poziomu, z którego pochodzą dane wejściowe, mające istotny wpływ na całość wyceny.
Na wartość wyceny zakwalifikowanych do poziomu III składników aktywów lub zobowiązań istotny wpływ mają dane wejściowe nieobserwowalne.
Wyceniane aktywa | Dane nieobserwowalne | Charakterystyka | Wpływ na wycenę |
Należności od klientów z tytułu kredytów | Marża płynności oraz bieżąca marża ze sprzedaży danej grupy produktowej | Wartości godziwe szacuje się przy zastosowaniu technik wyceny z uwzględnieniem założenia, iż na moment udzielenia kredytu wartość godziwa równa jest wartości bilansowej. Wartość godziwa kredytów bez rozpoznanej utraty wartości jest równa sumie przyszłych oczekiwanych przepływów gotówkowych zdyskontowanych na daną datę bilansową pomniejszonych o oczekiwaną stratę kredytową. Stopa dyskontująca przepływy jest odpowiednią stopą rynkową wolną od ryzyka powiększoną o marżę płynności oraz bieżącą marżę ze sprzedaży dla danej grupy produktowej kredytu. Marża wyznaczana jest w podziale na grupy produktowe i termin do zapadalności. Dla celów szacowania wartości godziwej kredytów walutowych wykorzystywana jest marża płynności dla kredytów w złotych skorygowana o kwotowania transakcji fx swap i basis- swap. Wartość godziwa kredytów o rozpoznanej utracie wartości jest równa sumie przyszłych oczekiwanych odzysków zdyskontowanych z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej ponieważ średnie oczekiwane odzyski uwzględniają w pełni element ryzyka kredytowego. W przypadku kredytów nieposiadających harmonogramu spłat (kredyty w rachunku bieżącym, overdrafty oraz karty kredytowe) przyjmuje się, że wartość godziwa równa jest wartości bilansowej. | Korelacja ujemna |
Zobowiązania wobec klientów z tytułu depozytów | Marża ze sprzedaży | Wartości godziwe szacuje się przy zastosowaniu technik wyceny z uwzględnieniem założenia, iż na moment przyjęcia depozytu wartość godziwa równa jest wartości bilansowej. Wartość godziwa depozytów terminowych jest równa sumie przyszłych oczekiwanych przepływów gotówkowych zdyskontowanych na daną datę bilansową. Stopa dyskontująca przepływy jest odpowiednią stopą rynkową wolną od ryzyka powiększoną o marżę ze sprzedaży. Marża wyznaczana jest na podstawie depozytów przyjętych w ostatnim kwartale w podziale na grupy produktowe i termin do zapadalności. W przypadku depozytów krótkoterminowych (depozytów bieżących, overnight oraz w rachunku oszczędnościowym) za wartość godziwą przyjęto wartość bilansową. | Korelacja ujemna |
Opcje wbudowane w certyfikaty depozytowe wyemitowane przez spółki Grupy PZU oraz opcje zawarte na rynku międzybankowym w celu zabezpieczenia pozycji z tytułu opcji wbudowanych | Parametry modelu | Instrumentami wbudowanymi są proste opcje (plain vanilla) oraz opcje egzotyczne na pojedyncze akcje, indeksy, towary oraz inne wskaźniki rynkowe, w tym indeksy stóp procentowych oraz kursy walutowe i ich koszyki. Wszystkie wydzielone opcje są na bieżąco domykane na rynku międzybankowym. Opcje walutowe wyceniane są w oparciu o model wyceny opcji Garmana-Kohlhagena (a w przypadku opcji barierowych i azjatyckich w oparciu o tzw. rozszerzony model Garmana-Kohlhagena). Opcje egzotyczne wbudowane w umowy depozytowe i ich domknięcia są wyceniane przy pomocy techniki Monte-Carlo przy założeniu modelu geometrycznego ruchu Browna dla czynników ryzyka. | |
Niepłynne obligacje i pożyczki | Spready kredytowe | Spready obserwuje się na wszystkich obligacjach (ich seriach) lub pożyczkach tego samego emitenta lub emitenta o podobnej charakterystyce. Te spready obserwowane są w dniach emisji nowych serii obligacji, dniach zawierania nowych umów pożyczek oraz w dniach transakcji rynkowych, których przedmiotem są wierzytelności wynikające z tych obligacji i pożyczek. | Korelacja ujemna |
Nieruchomości inwestycyjne oraz nieruchomości przeznaczone do sprzedaży | Stopa kapitalizacji | Stopę kapitalizacji ustala się na podstawie analizy stóp zwrotu osiąganych w transakcjach dla podobnych nieruchomości. | Korelacja ujemna |
Koszty budowy | Wartość kosztów budowy określa się na podstawie rynkowych kosztów budowy pomniejszonych o koszty poniesione na dzień wyceny. | Korelacja dodatnia | |
Miesięczna stawka czynszu za 1m2 odpowiedniego rodzaju powierzchni lub za jedno miejsce parkingowe | Stawki czynszu obserwuje się dla podobnych nieruchomości, podobnej jakości, w podobnych lokalizacjach oraz zbliżonej wielkości wynajmowanej powierzchni. | Korelacja dodatnia | |
Instrumenty pochodne | Parametry modelu | Opcje walutowe wyceniane są w oparciu o model wyceny opcji Garmana- Kohlhagena (a w przypadku opcji barierowych i azjatyckich w oparciu o tzw. rozszerzonymodelGarmana-Kohlhagena). Opcje egzotyczne wbudowane w umowy depozytowe i ich domknięcia są wyceniane przy pomocy techniki Monte-Carlo przy założeniu modelu geometrycznego ruchu Browna dla czynników ryzyka. | |
Emisje własne oraz pożyczki podporządkowane | Spread emisji ponad krzywą rynkową | W przypadku zastosowania do wyceny historycznego spreadu emisji ponad krzywą rynkową, emisje takie klasyfikuje się do poziomu III hierarchii wartości godziwej. | Korelacja ujemna |
Instrumenty kapitałowe nienotowane na aktywnym rynku | Kwotowania serwisów finansowych |
9.2.1. Aktywa i zobowiązania wyceniane w wartości godziwej
Aktywa i zobowiązania wyceniane w wartości godziwej | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 (dane przekształcone) | ||||||
Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem | Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem | |
Aktywa | ||||||||
Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 22 200 | 9 329 | 7 208 | 38 737 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Instrumenty kapitałowe | 309 | 1 | 212 | 522 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Dłużne papiery wartościowe | 21 891 | 9 328 | 6 996 | 38 215 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | 12 758 | 4 684 | 252 | 17 694 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Instrumenty kapitałowe | 1 105 | - | 115 | 1 220 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne | 102 | 4 182 | 14 | 4 298 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Dłużne papiery wartościowe | 11 551 | 502 | 123 | 12 176 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Należności od klientów z tytułu kredytów | - | - | 1 814 | 1 814 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody | - | - | 1 511 | 1 511 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | - | - | 303 | 303 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Pochodne instrumenty finansowe | 35 | 2 384 | 68 | 2 487 | 29 | 2 222 | 100 | 2 351 |
Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży | nd. | nd. | nd. | nd. | 30 027 | 17 081 | 1 411 | 48 519 |
Instrumenty kapitałowe | nd. | nd. | nd. | nd. | 210 | 156 | 298 | 664 |
Dłużne papiery wartościowe | nd. | nd. | nd. | nd. | 29 817 | 16 925 | 1 113 | 47 855 |
Instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - zakwalifikowane do tej kategorii w momencie pierwszego rozpoznania | nd. | nd. | nd. | nd. | 6 143 | 464 | 43 | 6 650 |
Instrumenty kapitałowe | nd. | nd. | nd. | nd. | 1 802 | 127 | 18 | 1 947 |
Dłużne papiery wartościowe | nd. | nd. | nd. | nd. | 4 341 | 337 | 25 | 4 703 |
Instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - przeznaczone do obrotu | nd. | nd. | nd. | nd. | 7 363 | 6 133 | 97 | 13 593 |
Instrumenty kapitałowe | nd. | nd. | nd. | nd. | 526 | 4 091 | - | 4 617 |
Dłużne papiery wartościowe | nd. | nd. | nd. | nd. | 6 837 | 2 042 | 97 | 8 976 |
Nieruchomości inwestycyjne | - | 141 | 1 556 | 1 697 | - | 151 | 2 204 | 2 355 |
Zobowiązania | ||||||||
Instrumenty pochodne | 34 | 3 295 | 36 | 3 365 | 22 | 3 400 | 52 | 3 474 |
Zobowiązania wobec uczestników konsolidowanych funduszy inwestycyjnych | - | 266 | - | 266 | - | 420 | - | 420 |
Kontrakty inwestycyjne na rachunek i ryzyko klienta (unit-linked) | - | 266 | - | 266 | - | 312 | - | 312 |
Zobowiązania z tytułu pożyczek papierów wartościowych (krótka sprzedaż) | 120 | - | - | 120 | 737 | 13 | - | 750 |
Zmiana stanu aktywów i zobowiązań zaklasyfikowanych do Poziomu III hierarchii wartości godziwej w roku zakończonym 31 grudnia 2018 | Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody | Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | Instrumenty pochodne - aktywa | Instrumenty pochodne – zobowiązania | Należności od klientów z tytułu kredytów wyceniane w wartości godziwej | Nieruchomości inwestycyjne | ||||
Kapitałowe | Dłużne | Kapitałowe | Certyfikaty inwestycyjne | Dłużne | przez inne całkowite dochody | przez wynik finansowy | ||||
Stan na początek okresu – klasyfikacja na moment zastosowania MSSF9 | 221 | 4 855 | 95 | - | 163 | 100 | 52 | 1 556 | 365 | 2 204 |
Nabycie / otwarcie pozycji | - | 3 034 | - | 14 | 727 | 16 | 10 | 409 | 3 | 139 |
Reklasyfikacje z poziomu I | - | - | 2 | - | - | - | - | - | - | - |
Reklasyfikacje z poziomu II | - | 190 1) | - | - | - | - | - | - | - | 3 |
Reklasyfikacje z nieruchomości własnych | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 4 |
Zyski lub straty ujęte w rachunku zysków i strat w pozycji: | - | 49 | 14 | - | 3 | (30) | (9) | 29 | 3 | 48 |
- przychody netto z inwestycji | - | 49 | - | - | - | - | - | 29 | - | - |
- wynik netto z realizacji instrumentów finansowych i nieruchomości | - | - | (2) | - | - | (3) | - | - | - | - |
- zmiana netto wartości godziwej aktywów i zobowiązań wycenianych do wartości godziwej | - | - | 16 | - | 3 | (27) | (9) | - | 3 | 48 |
Zyski lub straty ujęte w innych całkowitych dochodach | (9) | (12) | - | - | - | - | - | 31 | - | - |
Sprzedaż i rozliczenia | - | (1 056) | - | - | (756) | (18) | (17) | (514) | (68) | (11) |
Reklasyfikacje do aktywów przeznaczonych do sprzedaży | - | - | - | - | - | - | - | - | - | (831) |
Reklasyfikacje do poziomu II | - | (64) | - | - | (14) | - | - | - | - | - |
Różnice kursowe | - | - | 4 | - | - | - | - | - | - | - |
Stan na koniec okresu | 212 | 6 996 | 115 | 14 | 123 | 68 | 36 | 1 511 | 303 | 1 556 |
1) Do poziomu III przeklasyfikowano obligacje korporacyjne i samorządowe, dla których istotny wpływ na wycenę wywiera parametr implikowany z danych historycznych (spread kredytowy) wykorzystywany w modelu wyceny.
Zmiana stanu aktywów i zobowiązań zaklasyfikowanych do Poziomu III hierarchii wartości godziwej w roku zakończonym 31 grudnia 2017 | Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe dostępne do sprzedaży | Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - zakwalifikowane do tej kategorii w momencie pierwszego rozpoznania | Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - przeznaczone do obrotu - Dłużne | Instrumenty pochodne - aktywa | Instrumenty pochodne – zobowią- zania | Nierucho- mości inwesty- cyjne | ||
Kapitałowe | Dłużne | Kapitałowe | Dłużne | |||||
Stan na początek okresu | 38 | 614 | 17 | 25 | 135 | 53 | 26 | 1 589 |
Nabycie / otwarcie pozycji | 6 | - | 21 | - | 290 | 32 | 23 | 63 |
Reklasyfikacje z poziomu II | - | 662 1) | - | - | 4 | - | - | - |
Reklasyfikacje z nieruchomości własnych i przeznaczonych do sprzedaży | - | - | - | - | - | - | - | 830 |
Zyski lub straty ujęte w rachunku zysków i strat w pozycji: | - | 31 | 2 | 2 | 3 | 37 | 19 | (102) |
- przychody netto z inwestycji | - | 31 | 5 | - | - | (1) | - | - |
- zmiana netto wartości godziwej aktywów i zobowiązań wycenianych do wartości godziwej | - | - | (3) | 2 | 3 | 38 | 19 | (102) |
Zyski lub straty ujęte w innych całkowitych dochodach | 9 | (26) | - | - | - | - | - | - |
Sprzedaż i rozliczenia | - | (437) | (22) | (2) | (380) | (22) | (16) | (4) |
Reklasyfikacje do nieruchomości własnych i przeznaczonych do sprzedaży | - | - | - | - | - | - | - | (196) |
Różnice kursowe z przeliczenia | (1) | - | - | - | - | - | - | |
Zmiana składu grupy | 246 | 252 | - | - | 45 | - | - | 24 |
Pozostałe | - | 17 | - | - | - | - | - | - |
Stan na koniec okresu | 298 | 1 113 | 18 | 25 | 97 | 100 | 52 | 2 204 |
1) Do poziomu III przeklasyfikowano obligacje samorządowe, dla których istotny wpływ na wycenę wywiera parametr implikowany z danych historycznych (spread kredytowy) wykorzystywany w modelu wyceny.
9.2.1.1. Zmiany sposobu (metody) ustalania wartości godziwej instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej
Zarówno w 2018, jak i w 2017 roku nie dokonywano zmian sposobu (metody) ustalania wartości godziwej instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej, których wartość byłaby istotna z punktu widzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
9.2.1.2. Nieruchomości inwestycyjne zakwalifikowane do Poziomu III wartości godziwej
Nieruchomości inwestycyjne zaklasyfikowane do poziomu III | Rodzaj powierzchni | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 (przekształcone) | ||||
Wartość bilansowa | Czynsze uwzględnione w wycenie | Stopy kapitalizacji uwzględnione w wycenie | Wartość bilansowa | Czynsze uwzględnione w wycenie | Stopy kapitalizacji uwzględnione w wycenie | ||
Nieruchomości biurowe | Biurowa Parking | 651 | 12,00 – 14,25 EUR 40,00 – 73,00 EUR | 5,95% - 7,75% | 710 | 8,00 – 19,18 EUR 35,00 – 119,88 EUR | 6,60% - 7,55% |
Nieruchomości handlowe | Handlowa | - | - | - | 102 | w zależności od wielkości wynajmowanej powierzchni | 7,40% - 8,70% |
Nieruchomości magazynowe | Biurowa Magazynowa | 889 | 6,48 – 9,15 EUR 3,00 – 4,04 EUR | 6,00% - 6,90% | 1 365 | 6,50 – 9,00 EUR 2,40 – 3,60 EUR | 6,00% - 7,80% |
Pozostałe | 16 | 27 | |||||
Razem | 1 556 | 2 204 |
9.2.2. Aktywa i zobowiązania niewyceniane w wartości godziwej
Wartość godziwa aktywów i zobowiązań, dla których jest ona tylko ujawniana | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 (przekształcone) | ||||||
Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem | Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem | |
Aktywa | ||||||||
Jednostki wyceniane metodą praw własności – EMC | - | - | 14 | 14 | - | - | 20 | 20 |
Należności od klientów z tytułu kredytów wyceniane w zamortyzowanym koszcie | - | - | 180 507 | 180 507 | - | - | 169 393 | 169 393 |
Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe | 24 251 | 2 301 | 21 541 | 48 093 | 17 632 | 9 849 | 16 164 | 43 645 |
Wyceniane w zamortyzowanym koszcie | 24 251 | 2 301 | 21 541 | 48 093 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Dłużne papiery wartościowe | 24 251 | 1 239 | 11 900 | 37 390 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | - | 126 | 3 153 | 3 279 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | - | 936 | 1 830 | 2 766 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Pożyczki | - | - | 4 658 | 4 658 | nd. | nd. | nd. | nd. |
Utrzymywane do terminu wymagalności | nd. | nd. | nd. | nd. | 17 631 | 305 | 5 582 | 23 518 |
Pożyczki | nd. | nd. | nd. | nd. | 1 | 9 544 | 10 582 | 20 127 |
Dłużne papiery wartościowe klasyfikowane do portfela pożyczek | nd. | nd. | nd. | nd. | 1 | 8 153 | 5 500 | 13 654 |
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | nd. | nd. | nd. | nd. | - | 553 | 333 | 886 |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | nd. | nd. | nd. | nd. | - | 838 | 1 005 | 1 843 |
Pożyczki | nd. | nd. | nd. | nd. | - | - | 3 744 | 3 744 |
Zobowiązania | ||||||||
Zobowiązania wobec banków | - | 781 | 5 280 | 6 061 | - | 1 161 | 4 092 | 5 253 |
Zobowiązania wobec klientów z tytułu depozytów | - | - | 207 668 | 207 668 | - | - | 201 605 | 201 605 |
Zobowiązania z tytułu emisji własnych dłużnych papierów wartościowych 1) | - | 5 295 | 6 800 | 12 095 | - | 2 808 | 6 627 | 9 435 |
Zobowiązania podporządkowane 1) | - | 2 013 | 4 043 | 6 056 | - | 1 257 | 4 108 | 5 365 |
Zobowiązania z tytułu transakcji z przyrzeczeniem odkupu | - | 540 | - | 540 | - | 1 167 | - | 1 167 |
1) Do poziomu II zaklasyfikowano te zobowiązania, na wycenę których nieobserwowalne parametry nie miały istotnego wpływu. Przede wszystkim są to zobowiązania z tytułu obligacji emitowanych przez Pekao.