7.5.3. Ryzyko rynkowe
Ryzyko rynkowe to ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany sytuacji finansowej wynikające bezpośrednio lub pośrednio z wahań poziomu i wahań zmienności rynkowych cen aktywów, spreadu kredytowego, wartości zobowiązań i instrumentów finansowych.
Ryzyko rynkowe w Grupie PZU obejmuje:
Ryzyko koncentracji aktywów oraz ryzyko spreadu kredytowego jest traktowane jako integralna część ryzyka rynkowego przy pomiarze ryzyka na potrzeby profilu ryzyka, tolerancji na ryzyko i raportowaniu wskaźników ryzyka rynkowego. Jednak proces zarządzania tymi ryzykami ma odmienną specyfikę niż proces zarządzania pozostałymi podkategoriami ryzyka rynkowego i został opisany w punkcie 7.5.1.1 wraz z procesem zarządzania ryzykiem niewypłacalności kontrahenta.
Ryzyko rynkowe w Grupie PZU pochodzi z trzech głównych źródeł:
Działalność inwestycyjną w spółkach Grupy PZU reguluje szereg dokumentów zatwierdzonych przez rady nadzorcze, zarządy i dedykowane komitety.
Jednostki ds. ryzyka współuczestniczą w identyfikacji ryzyk, dokonują ich pomiaru oraz monitorują i raportują o tych ryzykach. Ryzyko rynkowe mierzy się przy wykorzystaniu modelu kalkulacji kapitału ekonomicznego ryzyka rynkowego w oparciu o metodę wartości zagrożonej (VaR, ang. Value at Risk) lub formuły standardowej zgodnie z zasadami zdefiniowanymi przez dyrektywę Wypłacalność II. W celu efektywnego zarządzania ryzykiem rynkowym ustala się limity w postaci kwoty kapitału alokowanego na dane ryzyko rynkowe, jak również limity na poszczególne czynniki ryzyka rynkowego.
W Pekao funkcjonuje system zarządzania ryzykiem rynkowym, stanowiący strukturalno-organizacyjne i metodologiczne ramy, mające na celu utrzymanie struktury bilansu i pozycji pozabilansowych w zgodzie z zakładanymi celami strategicznymi. Proces zarządzania ryzykiem rynkowym oraz procedury go regulujące uwzględniają podział na księgę handlową i bankową.
Zarządzając ryzykiem rynkowym księgi handlowej Pekao dąży do optymalizowania wyników finansowych oraz zapewnienia maksymalnie wysokiej jakości obsługi klientów banku w zakresie dostępu do rynku (market making) pozostając w ramach limitów zatwierdzonych przez zarząd i radę nadzorczą.
Zarządzając ryzykiem stopy procentowej księgi bankowej Pekao kieruje się celem zabezpieczenia wartości ekonomicznej kapitału oraz realizacji założonego wyniku odsetkowego w ramach przyjętych limitów.
W Alior Banku ekspozycja na ryzyko rynkowe i płynności jest ograniczana przez system limitów, okresowo aktualizowanych, wprowadzanych uchwałą rady nadzorczej lub zarządu, obejmujących wszystkie miary ryzyka.
W Alior Banku funkcjonują trzy rodzaje limitów, różniące się zakresem oraz sposobem funkcjonowania – limity podstawowe, uzupełniające, limity stress-test. Zarządzanie ryzykiem rynkowym skupia się na ograniczaniu potencjalnych niekorzystnych zmian wartości ekonomicznej kapitału oraz optymalizowaniu wyniku finansowego.
Ekspozycja na ryzyko rynkowe
Wartość bilansowa na 31 grudnia 2018
Nota
Aktywa na ryzyko Grupy
Aktywa na ryzyko klienta
Razem
W tym aktywa banków
Aktywa finansowe i środki pieniężne narażone na ryzyko stopy procentowej
295 402
252 859
1 303
296 705
Dłużne papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu
35
52 534
24 169
1 134
53 668
Dłużne papiery wartościowe o zmiennym oprocentowaniu
35
31 298
28 333
77
31 375
Należności od klientów z tytułu kredytów
33
182 054
182 054
-
182 054
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych
35
2 679
976
90
2 769
Pożyczki
35
4 535
-
-
4 535
Środki pieniężne
38
17 053
15 288
2
17 055
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży
35
3 278
158
-
3 278
Instrumenty pochodne
34
1 971
1 881
-
1 971
Aktywa finansowe narażone na inne ryzyko cenowe
2 347
816
4 209
6 556
Instrumenty kapitałowe
35
1 859
356
4 181
6 040
Instrumenty pochodne
34
488
460
28
516
Razem
297 749
253 675
5 512
303 261
Wartość bilansowa na 31 grudnia 2017 (przekształcone) | Nota | Aktywa na ryzyko Grupy | Aktywa na ryzyko klienta | Razem | |
W tym aktywa banków | |||||
Aktywa finansowe i środki pieniężne narażone na ryzyko stopy procentowej | 280 829 | 243 736 | 1 384 | 282 213 | |
Dłużne papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu | 35 | 66 973 | 39 278 | 1 270 | 68 243 |
Dłużne papiery wartościowe o zmiennym oprocentowaniu | 35 | 28 128 | 25 449 | 23 | 28 151 |
Należności od klientów z tytułu kredytów | 33 | 169 457 | 169 457 | - | 169 457 |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 35 | 1 751 | 851 | 90 | 1 841 |
Pożyczki | 35 | 3 698 | - | - | 3 698 |
Środki pieniężne | 38 | 8 238 | 6 620 | 1 | 8 239 |
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | 35 | 885 | 553 | - | 885 |
Instrumenty pochodne | 34 | 1 699 | 1 528 | - | 1 699 |
Aktywa finansowe narażone na inne ryzyko cenowe | 3 377 | 898 | 4 503 | 7 880 | |
Instrumenty kapitałowe | 35 | 2 725 | 363 | 4 503 | 7 228 |
Instrumenty pochodne | 34 | 652 | 535 | - | 652 |
Razem | 284 206 | 244 634 | 5 887 | 290 093 |
W tabeli poniżej zaprezentowano aktywa finansowe banków oraz na ryzyko klienta wg miejsca ujęcia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym:
Aktywa finansowe banków oraz aktywa finansowe na ryzyko klienta | Nota | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 (przekształcone) | ||
Pekao i Alior Bank | Aktywa finansowe na ryzyko klienta | Pekao i Alior Bank | Aktywa finansowe na ryzyko klienta | ||
Należności od klientów z tytułu kredytów | 33 | 182 054 | - | 169 457 | - |
Pochodne instrumenty finansowe | 2 341 | 28 | 2 063 | - | |
Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe | 53 992 | 5 482 | 66 494 | 5 886 | |
Wyceniane w zamortyzowanym koszcie | 18 569 | 90 | nd. | nd. | |
Dłużne papiery wartościowe | 17 435 | - | nd. | nd. | |
Rządowe | 11 395 | - | nd. | nd. | |
Krajowe | 11 395 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 8 491 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 2 904 | - | nd. | nd. | |
Pozostałe | 6 040 | - | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 738 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 430 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 308 | - | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | 5 302 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 801 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 4 501 | - | nd. | nd. | |
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | 158 | - | nd. | nd. | |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 976 | 90 | nd. | nd. | |
Wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 34 546 | - | nd. | nd. | |
Instrumenty kapitałowe | 256 | - | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 44 | - | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | 212 | - | nd. | nd. | |
Dłużne papiery wartościowe | 34 290 | - | nd. | nd. | |
Rządowe | 22 509 | - | nd. | nd. | |
Krajowe | 21 556 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 8 955 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 12 601 | - | nd. | nd. | |
Zagraniczne | 953 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 953 | - | nd. | nd. | |
Pozostałe | 11 781 | - | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 4 121 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 1 248 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 2 873 | - | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | 7 660 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 2 985 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 4 675 | - | nd. | nd. | |
Wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | 877 | 5 392 | nd. | nd. | |
Instrumenty kapitałowe | 95 | 358 | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 68 | 358 | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | 27 | - | nd. | nd. | |
Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne | 5 | 3 823 | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 5 | 61 | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | - | 3 762 | nd. | nd. | |
Dłużne papiery wartościowe | 777 | 1 211 | nd. | nd. | |
Rządowe | 643 | 1 211 | nd. | nd. | |
Krajowe | 643 | 1 207 | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 299 | 1 130 | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 344 | 77 | nd. | nd. | |
Zagraniczne | - | 4 | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | - | 4 | nd. | nd. | |
Pozostałe | 134 | - | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 9 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 4 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 5 | - | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | 125 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 3 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 122 | - | nd. | nd. | |
Instrumenty finansowe utrzymywane do terminu wymagalności | nd. | nd. | 4 839 | - | |
Dłużne papiery wartościowe | nd. | nd. | 4 839 | - | |
Rządowe | nd. | nd. | 4 808 | - | |
Krajowe | nd. | nd. | 4 808 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 3 839 | - | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 969 | - | |
Pozostałe | nd. | nd. | 31 | - | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 31 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 31 | - | |
Instrumenty finansowe dostępne do sprzedaży | nd. | nd. | 45 772 | - | |
Instrumenty kapitałowe | nd. | nd. | 358 | - | |
Notowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 117 | - | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 241 | - | |
Instrumenty dłużne | nd. | nd. | 45 414 | - | |
Rządowe | nd. | nd. | 31 484 | - | |
Krajowe | nd. | nd. | 30 762 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 19 060 | - | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 11 702 | - | |
Zagraniczne | nd. | nd. | 722 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 722 | - | |
Pozostałe | nd. | nd. | 13 930 | - | |
Notowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 652 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 652 | - | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 13 278 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 13 077 | - | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 201 | - | |
Instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - zakwalifikowane do tej kategorii w momencie pierwszego rozpoznania | nd. | nd. | - | 68 | |
Instrumenty kapitałowe | nd. | nd. | - | 65 | |
Notowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | - | 61 | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | - | 4 | |
Instrumenty dłużne | nd. | nd. | - | 3 | |
Rządowe | nd. | nd. | - | 3 | |
Zagraniczne | nd. | nd. | - | 3 | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | - | 3 | |
Instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - przeznaczone do obrotu | nd. | nd. | 1 817 | 5 728 | |
Instrumenty kapitałowe | nd. | nd. | 5 | 4 438 | |
Notowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 5 | 383 | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | - | 4 055 | |
Instrumenty dłużne | nd. | nd. | 1 812 | 1 290 | |
Rządowe | nd. | nd. | 1 732 | 1 267 | |
Krajowe | nd. | nd. | 1 732 | 1 267 | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 435 | 1 267 | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 1 297 | - | |
Pozostałe | nd. | nd. | 80 | 23 | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 80 | 23 | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 80 | 23 | |
Pożyczki | nd. | nd. | 14 066 | 90 | |
Dłużne papiery wartościowe | nd. | nd. | 12 662 | - | |
Pozostałe | nd. | nd. | 12 662 | - | |
Notowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 977 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 281 | - | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 696 | - | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 11 685 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 1 181 | - | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 10 504 | - | |
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | nd. | nd. | 553 | - | |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | nd. | nd. | 851 | 90 | |
Środki pieniężne | 15 288 | 2 | 6 620 | 1 | |
Aktywa finansowe banków oraz aktywa finansowe na ryzyko klienta, razem | 253 675 | 5 512 | 244 634 | 5 887 |
31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 | ||||
Aktywa finansowe banków oraz aktywa finansowe na ryzyko klienta | (przekształcone) | ||||
Nota | Pekao i Alior Bank | Aktywa finansowe na | Pekao i Alior Bank | Aktywa finansowe na | |
ryzyko klienta | ryzyko klienta | ||||
Pozostałe | 6 040 | - | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 738 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 430 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 308 | - | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | 5 302 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 801 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 4 501 | - | nd. | nd. | |
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | 158 | - | nd. | nd. | |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 976 | 90 | nd. | nd. | |
Wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 34 546 | - | nd. | nd. | |
Instrumenty kapitałowe | 256 | - | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 44 | - | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | 212 | - | nd. | nd. | |
Dłużne papiery wartościowe | 34 290 | - | nd. | nd. | |
Rządowe | 22 509 | - | nd. | nd. | |
Krajowe | 21 556 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 8 955 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 12 601 | - | nd. | nd. | |
Zagraniczne | 953 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 953 | - | nd. | nd. | |
Pozostałe | 11 781 | - | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 4 121 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 1 248 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 2 873 | - | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | 7 660 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 2 985 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 4 675 | - | nd. | nd. | |
Wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | 877 | 5 392 | nd. | nd. | |
Instrumenty kapitałowe | 95 | 358 | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 68 | 358 | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | 27 | - | nd. | nd. | |
Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne | 5 | 3 823 | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 5 | 61 | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | - | 3 762 | nd. | nd. | |
Dłużne papiery wartościowe | 777 | 1 211 | nd. | nd. | |
Rządowe | 643 | 1 211 | nd. | nd. | |
Krajowe | 643 | 1 207 | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 299 | 1 130 | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 344 | 77 | nd. | nd. | |
Zagraniczne | - | 4 | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | - | 4 | nd. | nd. | |
Pozostałe | 134 | - | nd. | nd. | |
Notowane na rynku regulowanym | 9 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 4 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 5 | - | nd. | nd. | |
Nienotowane na rynku regulowanym | 125 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie stałe | 3 | - | nd. | nd. | |
Oprocentowanie zmienne | 122 | - | nd. | nd. |
31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 | ||||
Aktywa finansowe banków oraz aktywa finansowe na ryzyko klienta | (przekształcone) | ||||
Nota | Pekao i Alior Bank | Aktywa finansowe na | Pekao i Alior Bank | Aktywa finansowe na | |
ryzyko klienta | ryzyko klienta | ||||
Instrumenty finansowe utrzymywane do terminu wymagalności | nd. | nd. | 4 839 | - | |
Dłużne papiery wartościowe | nd. | nd. | 4 839 | - | |
Rządowe | nd. | nd. | 4 808 | - | |
Krajowe | nd. | nd. | 4 808 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 3 839 | - | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 969 | - | |
Pozostałe | nd. | nd. | 31 | - | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 31 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 31 | - | |
Instrumenty finansowe dostępne do sprzedaży | nd. | nd. | 45 772 | - | |
Instrumenty kapitałowe | nd. | nd. | 358 | - | |
Notowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 117 | - | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 241 | - | |
Instrumenty dłużne | nd. | nd. | 45 414 | - | |
Rządowe | nd. | nd. | 31 484 | - | |
Krajowe | nd. | nd. | 30 762 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 19 060 | - | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 11 702 | - | |
Zagraniczne | nd. | nd. | 722 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 722 | - | |
Pozostałe | nd. | nd. | 13 930 | - | |
Notowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 652 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 652 | - | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 13 278 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 13 077 | - | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 201 | - | |
Instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - zakwalifikowane do tej kategorii w momencie | |||||
pierwszego rozpoznania | nd. | nd. | - | 68 | |
Instrumenty kapitałowe | nd. | nd. | - | 65 | |
Notowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | - | 61 | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | - | 4 | |
Instrumenty dłużne | nd. | nd. | - | 3 | |
Rządowe | nd. | nd. | - | 3 | |
Zagraniczne | nd. | nd. | - | 3 | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | - | 3 | |
Instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - przeznaczone do obrotu | nd. | nd. | 1 817 | 5 728 | |
Instrumenty kapitałowe | nd. | nd. | 5 | 4 438 | |
Notowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 5 | 383 | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | - | 4 055 | |
Instrumenty dłużne | nd. | nd. | 1 812 | 1 290 | |
Rządowe | nd. | nd. | 1 732 | 1 267 | |
Krajowe | nd. | nd. | 1 732 | 1 267 | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 435 | 1 267 | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 1 297 | - | |
Pozostałe | nd. | nd. | 80 | 23 | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 80 | 23 | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 80 | 23 |
31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 | ||||
Aktywa finansowe banków oraz aktywa finansowe na ryzyko klienta | (przekształcone) | ||||
Nota | Pekao i Alior Bank | Aktywa finansowe na | Pekao i Alior Bank | Aktywa finansowe na | |
ryzyko klienta | ryzyko klienta | ||||
Pożyczki | nd. | nd. | 14 066 | 90 | |
Dłużne papiery wartościowe | nd. | nd. | 12 662 | - | |
Pozostałe | nd. | nd. | 12 662 | - | |
Notowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 977 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 281 | - | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 696 | - | |
Nienotowane na rynku regulowanym | nd. | nd. | 11 685 | - | |
Oprocentowanie stałe | nd. | nd. | 1 181 | - | |
Oprocentowanie zmienne | nd. | nd. | 10 504 | - | |
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | nd. | nd. | 553 | - | |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | nd. | nd. | 851 | 90 | |
Środki pieniężne | 15 288 | 2 | 6 620 | 1 | |
Aktywa finansowe banków oraz aktywa finansowe na ryzyko | 253 675 | 5 512 | 244 634 | 5 887 | |
klienta, razem |
W ramach swojej działalności lokacyjnej Grupa PZU wykorzystuje pochodne instrumenty finansowe jako narzędzia zmniejszania ryzyka (z użyciem rachunkowości zabezpieczeń lub bez niej) oraz ułatwiające efektywne zarządzanie portfelem inwestycyjnym.
Zaangażowanie Grupy PZU w instrumenty pochodne zaprezentowano w punkcie 34.
Zaangażowanie w dłużne papiery emitowane przez rządy inne niż RP
Wartość bilansowa dłużnych papierów wartościowych emitowanych przez rządy inne niż RP | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 |
Stany Zjednoczone | 957 | 833 |
Litwa | 638 | 431 |
Irlandia | 233 | 7 |
Hiszpania | 232 | 10 |
Portugalia | 226 | - |
Rumunia | 157 | 106 |
Chorwacja | 152 | 98 |
Węgry | 117 | 195 |
Łotwa | 90 | 64 |
Ukraina | 90 | 62 |
Bułgaria | 75 | 55 |
Grecja | 72 | - |
Indonezja | 71 | 199 |
Rosja | 69 | 46 |
Brazylia | 57 | 105 |
Turcja | 55 | 150 |
Argentyna | 53 | 101 |
Pozostałe | 749 1) | 1 316 2) |
Razem | 4 093 | 3 778 |
1) W pozycji Pozostałe wykazano kraje, wobec których zaangażowanie bilansowe nie przekracza równowartości 50 mln zł: Albania, Armenia, Australia, Azerbejdżan, Belgia, Białoruś, Boliwia, Chile, Dania, Dominikana, Egipt, Etiopia, Filipiny, Francja, Ghana, Gwatemala, Holandia, Honduras, Indie, Jamajka, Jordania, Kamerun, Kazachstan, Kenia, Kolumbia, Kostaryka, Maroko, Meksyk, Mongolia, Namibia, Niemcy, Nigeria, Oman, Panama, Paragwaj, Peru, RPA , Senegal, Serbia, Słowenia, Sri Lanka, Szwecja, Trynidad i Tobago, Urugwaj, Wielka Brytania, Wietnam, Włochy, Wybrzeże Kości Słoniowej.
2) W pozycji Pozostałe wykazano: Azerbejdżan, Chile, Dominikana, Ekwador, Filipiny, Gwatemala, Jamajka, Jordania, Kazachstan, Kenia, Kolumbia, Kostaryka, Maroko, Meksyk, Niemcy, Nigeria, Oman, Pakistan, Panama, Paragwaj, Peru, RPA, Senegal, Serbia, Słowacja, Słowenia, Sri Lanka, Trynidad i Tobago, Urugwaj, Wielka Brytania, Włochy, Wybrzeże Kości Słoniowej, Zambia.
Zaangażowanie w dłużne papiery emitowane przez korporacje oraz jednostki samorządu terytorialnego
Wartość bilansowa dłużnych papierów wartościowych emitowanych przez korporacje oraz jednostki samorządu terytorialnego | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 |
Samorządy krajowe | 5 710 | 6 092 |
Banki zagraniczne | 3 495 | 61 |
Narodowy Bank Polski | 2 999 | 13 097 |
Transport i gospodarka magazynowa | 1 232 | 1 904 |
Spółki Indeksu WIG - Energia | 1 183 | 1 886 |
Przetwórstwo przemysłowe | 978 | 1 159 |
Usługi komunalne | 759 | 611 |
Spółki Indeksu WIG - Paliwa | 748 | 666 |
Spółki Indeksu WIG - Banki | 452 | 563 |
Spółki sektora energetyczno-paliwowego | 312 | 447 |
Górnictwo i wydobywanie (w tym: spółki indeksu WIG - Górnictwo) | 130 | 644 |
Pozostałe | 1 391 | 1 245 |
Razem | 19 389 | 28 375 |
7.5.3.1. Ryzyko stopy procentowejW tabeli poniżej zaprezentowano test wrażliwości portfela instrumentów finansowych, dla których ryzyko ponosi Grupa PZU (z wyjątkiem należności od klientów z tytułu kredytów i zobowiązań z tytułu depozytów).
Zmiana wartości portfela w wyniku zmiany krzywej dochodowości o +/- 100 p.b. wg waluty instrumentu | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 | ||
spadek | wzrost | spadek | wzrost | |
polski złoty | 1 237 | (1 174) | 1 118 | (1 060) |
euro | 42 | (40) | 10 | (6) |
dolar amerykański | 169 | (153) | 164 | (143) |
pozostałe | 2 | (2) | 42 | (41) |
Razem | 1 450 | (1 369) | 1 334 | (1 250) |
Powyższe testy wrażliwości nie zawierają wpływu zmian stóp procentowych dla rezerw techniczno-ubezpieczeniowych i zobowiązań z tytułu kontraktów inwestycyjnych. Analizę wpływu zmiany stopy technicznej na wycenę umów ubezpieczeniowych zaprezentowano w punktach 7.5.2.1 i 7.5.2.2.
Ryzyko stopy procentowej w Pekao
Głównym narzędziem pomiaru ryzyka stopy procentowej księgi handlowej jest model VaR. Wartość ta odzwierciedla poziom dziesięciodniowej straty, która może zostać przekroczona z prawdopodobieństwem nie większym niż 1%. Wartość VaR wyznacza się metodą symulacji historycznej na podstawie 2-letniej historii obserwacji dynamiki czynników ryzyka. Zbiór czynników uwzględnianych przy wyliczaniu VaR obejmuje wszystkie istotne czynniki rynkowe brane pod uwagę przy wycenie instrumentów finansowych. Szacowanie wpływu zmian czynników rynkowych na bieżącą wartość danego portfela odbywa się z wykorzystaniem pełnej rewaluacji (jako różnica między wartością portfela po zmianie poziomów parametrów rynkowych o historycznie zaobserwowane zmiany czynników a bieżącą wartością portfela). W przypadku specyficznego ryzyka kredytowego emitenta stosowane jest podejście uproszczone, oparte na szacowanej zmienności benchmarkowego indeksu CDS. Dla tak wyznaczanego zbioru prawdopodobnych zmian wartości portfela (dystrybuanty) wyznaczany jest VaR jako 1% - kwantyl.
Poniższa tabela prezentuje VaR dla ryzyka stopy procentowej księgi handlowej Pekao.
31 grudnia 2018 | za okres styczeń - grudzień 2018 | 31 grudnia 2017 | za okres styczeń - grudzień 2017 | |||||
Minimalny | Średni | Maksymalny | Minimalny | Średni | Maksymalny | |||
Księga handlowa – VaR ryzyko stopy procentowej (w tys. zł) | 3 650 | 1 492 | 3 425 | 5 481 | 2 501 | 1 568 | 3 203 | 6 087 |
Zarządzając ryzykiem stopy procentowej księgi bankowej Pekao kieruje się celem zabezpieczenia wartości ekonomicznej kapitału oraz realizacji założonego wyniku odsetkowego w ramach przyjętych limitów. Pozycja finansowa w odniesieniu do zmieniających się stóp procentowych monitorowana jest poprzez lukę stopy procentowej (lukę przeszacowania), analizę duration, analizy wrażliwości, symulacje szokowe (stress testing) oraz VaR.
W poniższej tabeli przedstawiono kształtowanie się poziomu kontraktowej wrażliwości dochodu odsetkowego (NII) na spadek stóp procentowych o 100 p.b oraz wartości ekonomicznej kapitału (EVE) Pekao na spadek stóp procentowych o 200 p.b. Przez EVE rozumie się bieżącą wartość przyszłych przepływów pieniężnych, które będą wygenerowane przez aktywa jednostki, pomniejszoną o bieżącą wartość przyszłych przepływów pieniężnych koniecznych do uregulowania zobowiązań tej jednostki. W obu analizach zakładana jest natychmiastowa zmiana stóp rynkowych. Oprocentowanie produktów bankowych zmienia się zgodnie z zapisami umownymi, przy czym w przypadku kontraktowej NII, dla depozytów od klientów detalicznych, uwzględnia się ograniczenie spadku stóp minimalnie do zera, lecz nie do wartości ujemnych. W przypadku wrażliwości EVE dla depozytów bieżących w złotych polskich stosowany jest model urealniający profil ich przeszacowania.
Wrażliwość w % | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 |
NII | -8,64% | -8,14% |
EVE | -0,95% | 0,79% |
Ryzyko stopy procentowej w Alior Banku
Ryzyko stopy procentowej związane z otwartymi pozycjami Alior Banku wiąże się przede wszystkim z:
Jedną z metod szacowania ekspozycji na ryzyko stopy procentowej jest wyznaczanie wielkości BPV, która określa szacowaną zmianę wyceny danej transakcji/pozycji w wyniku przesunięcia krzywej dochodowości równolegle o 1 p.b.
Oszacowanie BPV dla Alior Banku (dane w tys. zł)
31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 | |||||||||||
Waluta | Do 6 miesięcy | 6 miesięcy – 1 rok | 1 rok - 3 lata | 3 - 5 lat | 5 - 10 lat | Razem | Do 6 miesięcy | 6 miesięcy – 1 rok | 1 rok - 3 lata | 3 - 5 lat | 5 - 10 lat | Razem |
PLN | (33) | 285 | 445 | 1 003 | (122) | 1 578 | 3 | 193 | 196 | 95 | (90) | 397 |
EUR | (40) | 42 | 258 | 359 | 15 | 634 | - | (8) | 61 | 90 | (5) | 138 |
USD | 16 | 22 | 4 | - | (2) | 40 | 1 | 8 | (2) | - | (1) | 6 |
CHF | (2) | - | - | - | - | (2) | (1) | - | (1) | - | - | (2) |
GBP | (1) | 2 | - | - | - | 1 | (4) | 2 | - | - | - | (2) |
Inne | - | - | - | - | - | - | (1) | 2 | (1) | - | - | - |
Razem | (60) | 351 | 707 | 1 362 | (109) | 2 251 | (2) | 197 | 253 | 185 | (96) | 537 |
Do celów zarządzania ryzykiem stopy procentowej Alior Bank wyróżnia działalność handlową, obejmującą papiery wartościowe i instrumenty pochodne, zawarte w celach handlowych oraz działalność bankową, obejmującą pozostałe papiery wartościowe, emisje własne, pożyczki, depozyty, kredyty oraz transakcje pochodne służące zabezpieczeniu ryzyka księgi bankowej. W celu szacowania poziomu ryzyka stopy procentowej Alior Bank stosuje model VaR. Mierzony tą metodą kapitał ekonomiczny na pokrycie ryzyka stopy procentowej na koniec lat 2018 i 2017 prezentuje poniższa tabela (99% VaR o horyzoncie 10 dni).
Księga | za okres styczeń - grudzień 2018 | za okres styczeń - grudzień 2017 | ||||
Minimalny | Średni | Maksymalny | Minimalny | Średni | Maksymalny | |
Księga bankowa | 7 | 22 | 40 | 6 | 18 | 31 |
Księga handlowa | 1 | 3 | 5 | 1 | 2 | 4 |
Razem | 8 | 25 | 45 | 7 | 20 | 35 |
Alior Bank przeprowadza analizę scenariuszy obejmującą m. in. wpływ zmian stóp procentowych na przyszły wynik odsetkowy oraz wartość ekonomiczną kapitału. W ramach tych scenariuszy utrzymywane są wewnętrzne limity, których utylizacja mierzona jest codziennie. Wykorzystanie limitu zmiany wartości ekonomicznej kapitału przy przesunięciu równoległym krzywych procentowych o +/- 200 p.b. oraz przesunięciach nierównoległych przy scenariuszach +/- 100/400 p.b. (w tenorach 1M/10Y, pomiędzy nimi interpolacja liniowa przesunięcia), przedstawia tabela:
Scenariusz (1M/10Y)_tbl
Scenariusz (1M/10Y) | Zmiana wartości ekonomicznej kapitału | |
31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 | |
+400 / +100 | 385 | 189 |
+100 / -400 | 307 | 68 |
+200 / +200 | 281 | 103 |
- 200 / - 200 | (204) | (85) |
- 100 / - 400 | (204) | (43) |
- 400 / - 100 | (219) | (95) |
7.5.3.2. Ryzyko walutoweEkspozycja na ryzyko walutowe
Aktywa wg walut | 31 grudnia 2018 | ||||
PLN | EUR | USD | Pozostałe | Razem | |
Należności od klientów z tytułu kredytów | 153 035 | 23 458 | 1 903 | 3 658 1) | 182 054 |
Pochodne instrumenty finansowe | 1 818 | 417 | 198 | 54 | 2 487 |
Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe | 88 455 | 7 796 | 5 174 | 240 | 101 665 |
Wyceniane w zamortyzowanym koszcie | 42 162 | 2 580 | 333 | 159 | 45 234 |
Dłużne papiery wartościowe | 33 592 | 983 | 1 | 76 | 34 652 |
Rządowe | 27 338 | 86 | 1 | 76 | 27 501 |
Pozostałe | 6 254 | 897 | - | - | 7 151 |
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | 3 278 | - | - | - | 3 278 |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 1 286 | 1 250 | 150 | 83 | 2 769 |
Pożyczki | 4 006 | 347 | 182 | - | 4 535 |
Wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 30 788 | 3 674 | 4 272 | 3 | 38 737 |
Instrumenty kapitałowe | 509 | 13 | - | - | 522 |
Dłużne papiery wartościowe | 30 279 | 3 661 | 4 272 | 3 | 38 215 |
Rządowe | 19 424 | 3 597 | 3 143 | 3 | 26 167 |
Pozostałe | 10 855 | 64 | 1 129 | - | 12 048 |
Wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | 15 505 | 1 542 | 569 | 78 | 17 694 |
Instrumenty kapitałowe | 1 057 | 35 | 113 | 15 | 1 220 |
Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne | 3 556 | 550 | 178 | 14 | 4 298 |
Dłużne papiery wartościowe | 10 892 | 957 | 278 | 49 | 12 176 |
Rządowe | 10 763 | 918 | 256 | 49 | 11 986 |
Pozostałe | 129 | 39 | 22 | - | 190 |
Należności | 4 537 | 1 611 | 124 | 71 | 6 343 |
Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych | 11 741 | 3 815 | 778 | 721 2) | 17 055 |
Aktywa, razem | 259 586 | 37 097 | 8 177 | 4 744 | 309 604 |
1) W tym 2 999 mln zł we frankach szwajcarskich i 409 mln zł w funtach brytyjskich.
2) W tym 261 mln zł w funtach brytyjskich, 157 mln zł we frankach szwajcarskich, 69 mln zł w koronach szwedzkich, 67 mln zł w koronach norweskich oraz 52 mln zł w koronach duńskich.
Aktywa wg walut | 31 grudnia 2017 (przekształcone) | ||||
PLN | EUR | USD | Pozostałe | Razem | |
Należności od klientów z tytułu kredytów | 143 417 | 19 602 | 2 603 | 3 835 1) | 169 457 |
Pochodne instrumenty finansowe | 1 690 | 354 | 180 | 127 | 2 351 |
Inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe | 99 690 | 6 080 | 3 912 | 364 | 110 046 |
Utrzymywane do terminu wymagalności | 20 724 | 464 | 13 | 36 | 21 237 |
Dłużne papiery wartościowe - rządowe | 20 589 | 368 | 13 | 36 | 21 006 |
Dłużne papiery wartościowe - pozostałe | 135 | 96 | - | - | 231 |
Dostępne do sprzedaży | 43 731 | 3 058 | 1 725 | 5 | 48 519 |
Instrumenty kapitałowe | 439 | 203 | 21 | 1 | 664 |
Dłużne papiery wartościowe | 43 292 | 2 855 | 1 704 | 4 | 47 855 |
Rządowe | 29 113 | 2 828 | 1 704 | 4 | 33 649 |
Pozostałe | 14 179 | 27 | - | - | 14 206 |
Wyceniane w wartości godziwej zakwalifikowane do tej kategorii w momencie pierwszego rozpoznania | 5 967 | 324 | 252 | 107 | 6 650 |
Instrumenty kapitałowe | 1 616 | 239 | 47 | 45 | 1 947 |
Dłużne papiery wartościowe | 4 351 | 85 | 205 | 62 | 4 703 |
Rządowe | 4 326 | 75 | 201 | 62 | 4 664 |
Pozostałe | 25 | 10 | 4 | - | 39 |
Przeznaczone do obrotu | 10 904 | 982 | 1 608 | 99 | 13 593 |
Instrumenty kapitałowe | 4 288 | 185 | 133 | 11 | 4 617 |
Dłużne papiery wartościowe | 6 616 | 797 | 1 475 | 88 | 8 976 |
Rządowe | 6 514 | 794 | 1 303 | 88 | 8 699 |
Pozostałe | 102 | 3 | 172 | - | 277 |
Pożyczki | 18 364 | 1 252 | 314 | 117 | 20 047 |
Dłużne papiery wartościowe | 12 452 | 1 059 | 111 | 1 | 13 623 |
Rządowe | - | - | - | 1 | 1 |
Pozostałe | 12 452 | 1 059 | 111 | - | 13 622 |
Pozostałe, w tym: | 5 912 | 193 | 203 | 116 | 6 424 |
- transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | 885 | - | - | - | 885 |
- lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 1 606 | 58 | 61 | 116 | 1 841 |
- pożyczki | 3 421 | 135 | 142 | - | 3 698 |
Należności | 7 012 | 1 741 | 289 | 54 | 9 096 |
Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych | 4 877 | 1 959 | 492 | 911 2) | 8 239 |
Aktywa, razem | 256 686 | 29 736 | 7 476 | 5 291 | 299 189 |
1) W tym 3 152 mln zł we frankach szwajcarskich i 121 mln zł w koronach norweskich.
2) W tym 289 mln zł w koronach czeskich, 193 mln zł w funtach brytyjskich, 108 mln zł we frankach szwajcarskich, 83 mln zł w koronach norweskich i 55 mln zł w koronach szwedzkich.
Zobowiązania wg walut | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 (przekształcone) | ||||||||
PLN | EUR | USD | Pozos- tałe | Razem | PLN | EUR | USD | Pozos- tałe | Razem | |
Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej | 3 445 | 374 | 157 | 41 | 4 017 | 4 199 | 385 | 223 | 149 | 4 956 |
Instrumenty pochodne przeznaczone do obrotu | 1 982 | 277 | 150 | 41 | 2 450 | 2 038 | 285 | 134 | 149 | 2 606 |
Instrumenty pochodne stanowiące zabezpieczenie przepływów pieniężnych | 768 | 3 | - | - | 771 | 682 | - | - | 682 | |
Instrumenty pochodne stanowiące zabezpieczenie wartości godziwej | 43 | 94 | 7 | - | 144 | 75 | 100 | 11 | 186 | |
Zobowiązania z tytułu pożyczek papierów wartościowych (krótka sprzedaż) | 120 | - | - | - | 120 | 672 | - | 78 | 750 | |
Kontrakty inwestycyjne na rachunek i ryzyko klienta (unit-linked) | 266 | - | - | - | 266 | 312 | - | - | 312 | |
Zobowiązania wobec uczestników konsolidowanych funduszy inwestycyjnych | 266 | - | - | - | 266 | 420 | - | - | 420 | |
Zobowiązania finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu | 188 918 | 28 534 | 11 528 | 3 319 | 232 299 | 177 591 | 27 346 | 10 790 | 3 867 | 219 594 |
Zobowiązania wobec banków | 2 234 | 3 474 | 60 | 276 1) | 6 044 | 2 067 | 2 559 | 95 | 602 3) | 5 323 |
Zobowiązania wobec klientów z tytułu depozytów | 172 162 | 20 962 | 11 468 | 3 043 2) | 207 635 | 163 350 | 20 853 | 10 695 | 3 265 4) | 198 163 |
Zobowiązania z tytułu własnych dłużnych papierów wartościowych | 7 998 | 4 011 | - | - | 12 009 | 5 761 | 3 849 | - | 9 610 | |
Zobowiązania podporządkowane | 5 974 | 87 | - | - | 6 061 | 5 234 | 85 | - | 5 319 | |
Zobowiązania z tytułu transakcji z przyrzeczeniem odkupu | 540 | - | - | - | 540 | 1 167 | - | - | 1 167 | |
Kontrakty inwestycyjne o gwarantowanych i ustalonych warunkach | - | - | - | - | - | 1 | - | - | 1 | |
Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego | 10 | - | - | - | 10 | 11 | - | - | 11 | |
Inne zobowiązania | 6 654 | 511 | 107 | 135 | 7 407 | 7 678 | 954 | 257 | 207 | 9 096 |
Zobowiązania wg walut, razem | 199 017 | 29 419 | 11 792 | 3 495 | 243 723 | 189 468 | 28 685 | 11 270 | 4 223 | 233 646 |
1) W tym 226 mln zł we frankach szwajcarskich.
2) W tym 1 627 mln zł w funtach brytyjskich, 584 mln zł we frankach szwajcarskich, 174 mln zł w koronach norweskich, 112 mln zł w koronach szwedzkich, 89 mln zł w dolarach kanadyjskich oraz 81 mln zł w koronach czeskich.
3) W tym 591 mln zł we frankach szwajcarskich.
4) W tym 597 mln zł w koronach czeskich, 534 mln zł we frankach szwajcarskich, 153 mln zł w koronach norweskich i 129 mln zł w koronach szwedzkich.
W celu zarządzania ryzykiem walutowym Grupa PZU wykorzystuje także instrumenty pochodne, co pozwala m. in. na zajęcie wybranej ekspozycji rynkowej w sposób bardziej efektywny niż instrumenty kasowe.
Tabela poniżej prezentuje test wrażliwości portfela instrumentów finansowych Grupy PZU (z wyjątkiem należności od klientów z tytułu kredytów i zobowiązań z tytułu depozytów), w odniesieniu do instrumentów finansowych, dla których ryzyko ponosi Grupa PZU.
W skład aktywów finansowych narażonych na ryzyko kursów walutowych wchodzą inwestycyjne (lokacyjne) aktywa finansowe Grupy PZU oraz pochodne instrumenty finansowe denominowane w walutach obcych.
Zmiana wartości portfela w wyniku zmiany kursu walut o +/- 20% | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 | ||
Spadek | wzrost | spadek | wzrost | |
EUR | 189 | (171) | 343 | (277) |
USD | (27) | 48 | (33) | 43 |
GBP | (4) | 4 | (3) | 3 |
Pozostałe | (9) | 9 | (12) | 12 |
Razem | 149 | (110) | 295 | (219) |
Zarówno Pekao, jak i Alior Bank w celu pomiaru ryzyka walutowego stosują model VaR, który oznacza potencjalną wartość straty na utrzymywanych pozycjach walutowych związanych ze zmianami kursów walutowych, przy zachowaniu założonego poziomu ufności (99%) oraz okresu utrzymania pozycji. Tabela poniżej prezentuje VaR ustalony dla ryzyka walutowego księgi handlowej w obu bankach:
VaR 10 dniowy – tbl
VaR 10 dniowy – ryzyko walutowe – księga handlowa (w tys. zł) | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 |
Pekao | 370 | 2 337 |
Alior Bank | 154 | 157 |
7.5.3.3. Ryzyko cen akcji
Stopień narażenia na ryzyko
Wartość portfela kapitałowych instrumentów finansowych zaprezentowano w punkcie 35.2.
Analiza wrażliwości
W tabeli poniżej przedstawiono test wrażliwości portfela notowanych instrumentów kapitałowych Grupy PZU, dla których ryzyko ponosi Grupa PZU.
Wpływ zmiany wyceny_tbl
Wpływ zmiany wyceny notowanych instrumentów kapitałowych na kapitał własny | 31 grudnia 2018 | 31 grudnia 2017 |
wzrost wyceny notowanych instrumentów kapitałowych o 20% | 190 | 350 |
spadek wyceny notowanych instrumentów kapitałowych o 20% | (190) | (350) |
7.5.3.4. Ryzyko płynności Działalność ubezpieczeniowa
Źródłem ryzyka płynności finansowej w Grupie PZU jest możliwość wystąpienia trzech rodzajów zdarzeń:
Zarządzanie ryzykiem płynności odbywa się w wymiarze krótkoterminowym, średnioterminowym oraz długoterminowym, tj.:
Proces ALM obejmuje również możliwie najlepsze zagwarantowanie zdolności do wypłaty świadczeń i odszkodowań, także w niesprzyjających scenariuszach ekonomicznych. Ryzyko płynności mierzy się poprzez oszacowanie niedoborów środków pieniężnych dla regulowania zobowiązań. Podstawą oszacowania jest zestaw analiz obejmujących m.in. lukę płynności (niedopasowania przepływów netto) oraz analizę rozkładu wydatków z działalności operacyjnej.
Pekao
Celem zarządzania ryzykiem płynności jest:
W Pekao funkcjonuje scentralizowany system zarządzania ryzykiem płynności obejmujący bieżące zarządzanie płynnością i kontrolę pierwszego poziomu sprawowane przez odpowiedzialne jednostki, kontrolę drugiego poziomu dokonywaną przez dedykowaną jednostkę odpowiedzialną za zarządzanie ryzykiem oraz niezależny audyt.
Zarządzanie płynnością w Grupie Pekao prowadzone jest w horyzoncie:
Ze względu na specyfikę stosowanych narzędzi i technik zarządzania ryzykiem płynności Grupa Pekao zarządza płynnością bieżącą i średnioterminową wspólnie z płynnością krótkoterminową.
Alior Bank
Polityka zarządzania ryzykiem płynności w Alior Banku polega na utrzymaniu pozycji płynnościowych tak, aby w każdym momencie możliwe było wypełnienie zobowiązań płatniczych za pomocą dostępnych środków w kasie, wpływów z transakcji o danej dacie zapadalności lub za pomocą sprzedaży zbywalnych aktywów, przy jednoczesnej minimalizacji kosztów utrzymania płynności.
Do zarządzania płynnością Alior Banku wykorzystuje się współczynniki i powiązane z nimi limity następujących rodzajów płynności:
Ekspozycja na ryzyko
Wartość bilansowa instrumentów dłużnych wg daty wykupu na 31 grudnia 2018 | do 1 roku | 1 – 2 | 2 – 3 | 3 – 4 | 4 – 5 | Powyżej 5 lat | Razem |
lat | lat | lat | lat | ||||
Należności od klientów z tytułu kredytów | 53 823 | 18 022 | 13 302 | 14 537 | 12 512 | 69 858 | 182 054 |
Inwestycyjne (lokacyjne) instrumenty dłużne | 16 429 | 8 028 | 11 300 | 15 091 | 9 231 | 35 546 | 95 625 |
Wyceniane w zamortyzowanym koszcie | 9 485 | 2 497 | 2 717 | 5 005 | 5 540 | 19 990 | 45 234 |
Dłużne papiery wartościowe | 3 629 | 2 253 | 2 663 | 3 803 | 4 411 | 17 893 | 34 652 |
Rządowe | 2 032 | 1 765 | 2 218 | 3 245 | 3 429 | 14 812 | 27 501 |
Pozostałe | 1 597 | 488 | 445 | 558 | 982 | 3 081 | 7 151 |
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | 3 278 | - | - | - | - | - | 3 278 |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 2 532 | 170 | 54 | - | - | 13 | 2 769 |
Pożyczki | 46 | 74 | - | 1 202 | 1 129 | 2 084 | 4 535 |
Wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 5 923 | 4 600 | 5 952 | 7 791 | 2 471 | 11 478 | 38 215 |
Rządowe | 1 413 | 4 002 | 2 581 | 7 006 | 1 666 | 9 499 | 26 167 |
Pozostałe | 4 510 | 598 | 3 371 | 785 | 805 | 1 979 | 12 048 |
Wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | 1 021 | 931 | 2 631 | 2 295 | 1 220 | 4 078 | 12 176 |
Rządowe | 944 | 887 | 2 619 | 2 275 | 1 215 | 4 046 | 11 986 |
Pozostałe | 77 | 44 | 12 | 20 | 5 | 32 | 190 |
Razem | 70 252 | 26 050 | 24 602 | 29 628 | 21 743 | 105 404 | 277 679 |
Wartość bilansowa instrumentów dłużnych wg daty wykupu na 31 grudnia 2017 | do 1 roku | 1 – 2 | 2 – 3 | 3 – 4 | 4 – 5 | Powyżej 5 lat | Razem |
lat | lat | lat | lat | ||||
Należności od klientów z tytułu kredytów | 47 531 | 18 362 | 13 640 | 11 036 | 12 321 | 66 567 | 169 457 |
Inwestycyjne (lokacyjne) instrumenty dłużne | 24 465 | 9 336 | 8 330 | 9 583 | 12 830 | 38 274 | 102 818 |
Utrzymywane do terminu wymagalności | 229 | 1 350 | 1 087 | 1 243 | 4 604 | 12 724 | 21 237 |
Rządowe | 139 | 1 271 | 1 081 | 1 200 | 4 600 | 12 715 | 21 006 |
Pozostałe | 90 | 79 | 6 | 43 | 4 | 9 | 231 |
Dostępne do sprzedaży | 19 457 | 5 260 | 2 632 | 3 756 | 4 803 | 11 947 | 47 855 |
Rządowe | 6 269 | 5 010 | 2 519 | 3 424 | 4 571 | 11 856 | 33 649 |
Pozostałe | 13 188 | 250 | 113 | 332 | 232 | 91 | 14 206 |
Wyceniane w wartości godziwej zakwalifikowane do tej kategorii w momencie pierwszego rozpoznania | 22 | 272 | 771 | 1 554 | 444 | 1 640 | 4 703 |
Rządowe | 20 | 272 | 770 | 1 549 | 417 | 1 636 | 4 664 |
Pozostałe | 2 | - | 1 | 5 | 27 | 4 | 39 |
Przeznaczone do obrotu | 263 | 780 | 1 587 | 1 917 | 1 110 | 3 319 | 8 976 |
Rządowe | 240 | 764 | 1 482 | 1 903 | 1 094 | 3 216 | 8 699 |
Pozostałe | 23 | 16 | 105 | 14 | 16 | 103 | 277 |
Pożyczki | 4 494 | 1 674 | 2 253 | 1 113 | 1 869 | 8 644 | 20 047 |
Dłużne papiery wartościowe | 1 882 | 1 601 | 1 389 | 982 | 1 563 | 6 206 | 13 623 |
Rządowe | - | 1 | - | - | - | - | 1 |
Pozostałe | 1 882 | 1 600 | 1 389 | 982 | 1 563 | 6 206 | 13 622 |
Pozostałe, w tym: | 2 612 | 73 | 864 | 131 | 306 | 2 438 | 6 424 |
- transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | 885 | - | - | - | - | - | 885 |
- lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 1 625 | 23 | 76 | 110 | - | 7 | 1 841 |
- pożyczki | 102 | 50 | 788 | 21 | 306 | 2 431 | 3 698 |
Razem | 71 996 | 27 698 | 21 970 | 20 619 | 25 151 | 104 841 | 272 275 |
W poniższej tabeli zaprezentowano przyszłe niezdyskontowane przepływy pieniężne z aktywów i zobowiązań według stanu na 31 grudnia 2018 roku.
Ryzyko płynności | Do 1 roku | 1 – 2 | 2 – 3 | 3 – 4 | 4 – 5 | 5 – 10 lat | Powyżej 10 lat | Razem |
lat | lat | lat | lat | |||||
Aktywa | 103 494 | 31 994 | 27 926 | 28 309 | 22 599 | 58 494 | 59 863 | 332 679 |
Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych | 13 195 | 142 | 103 | 85 | 74 | 274 | 3 258 | 17 131 |
Należności | 4 955 | 1 192 | 26 | 7 | 29 | 1 | 180 | 6 390 |
Należności od klientów z tytułu kredytów | 47 576 | 23 979 | 19 287 | 16 650 | 13 761 | 36 998 | 42 209 | 200 460 |
Dłużne papiery wartościowe | 31 560 | 6 184 | 8 115 | 9 997 | 7 069 | 19 079 | 14 056 | 96 060 |
Pożyczki | 298 | 331 | 254 | 1 510 | 1 562 | 2 093 | 160 | 6 208 |
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży | 3 278 | - | - | - | - | - | - | 3 278 |
Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 2 632 | 166 | 141 | 60 | 104 | 49 | - | 3 152 |
Zobowiązania | (106 726) | (13 218) | (7 707) | (4 824) | (3 664) | (17 013) | (117 603) | (270 755) |
Rezerwy techniczno- ubezpieczeniowe | (7 122) | (1 806) | (1 316) | (1 081) | -905 | (2 501) | (21 225) | (35 956) |
Zobowiązania finansowe | (95 013) | (11 138) | (6 378) | (3 732) | (2 740) | (14 476) | (95 724) | (229 201) |
Pozostałe zobowiązania | (4 591) | (274) | (13) | (11) | (19) | (36) | (654) | (5 598) |
Luka | (3 232) | 18 776 | 20 219 | 23 485 | 18 935 | 41 481 | (57 740) | 61 924 |
W poniższej tabeli zaprezentowano przyszłe niezdyskontowane przepływy ze zobowiązań pozabilansowych banków (wg terminów umownych).
Udzielone zobowiązania pozabilansowe | do 1 miesiąca | 01-mar | od 3 miesięcy | 1 – 5 | powyżej 5 lat | Razem |
miesiące | do 1 roku | lat | ||||
Dotyczące finansowania | 48 769 | - | - | - | - | 48 769 |
Gwarancyjne | 7 702 | - | - | - | - | 7 702 |
Razem | 56 471 | - | - | - | - | 56 471 |
7.5.4. Ryzyko operacyjne
Ryzyko operacyjne to możliwość poniesienia straty wynikającej z niewłaściwych lub błędnych procesów wewnętrznych, działań ludzi, funkcjonowania systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych.
Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym jest optymalizacja jego poziomu i efektywności operacyjnej w działalności Grupy PZU, prowadząca do ograniczenia strat i kosztów spowodowanych materializacją tego ryzyka oraz zapewnienie adekwatnych i efektywnych mechanizmów kontrolnych. Informacje na temat poziomu ryzyka operacyjnego są okresowo przedkładane właściwym organom wewnętrznym.
Identyfikacja ryzyka operacyjnego odbywa się w szczególności poprzez:
Ocena i pomiar ryzyka operacyjnego odbywa się poprzez:
Monitorowanie i kontrolowanie ryzyka operacyjnego realizowane jest głównie poprzez ustanowiony system wskaźników ryzyka operacyjnego umożliwiających ocenę zmian poziomu ryzyka operacyjnego w czasie oraz czynników mających wpływ na jego poziom w działalności.
Raportowanie polega na komunikacji o poziomie ryzyka operacyjnego, efektach monitorowania i kontrolowania różnym poziomom decyzyjnym. Częstotliwość poszczególnych raportów oraz zakres informacji są dostosowane do potrzeb informacyjnych na poszczególnych poziomach decyzyjnych.
Działania zarządcze w ramach reakcji na zidentyfikowane i ocenione ryzyko operacyjne polegają w szczególności na:
7.5.5. Ryzyko braku zgodności
Ryzyko braku zgodności (ang. compliance) to ryzyko poniesienia sankcji prawnych, powstania strat finansowych bądź utraty reputacji lub wiarygodności wskutek niezastosowania się przez spółki Grupy PZU, ich pracowników lub podmioty działające w ich imieniu do przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych standardów postępowania, w tym norm etycznych.
Na podstawie regulacji wewnętrznych wprowadzono podział kompetencji w ramach systemowego i bieżącego zarządzania ryzykiem braku zgodności.
Zarządzanie systemowe polega w szczególności na formułowaniu rozwiązań dotyczących realizacji zasad zarządzania ryzykiem braku zgodności, monitorowaniu procesu zarządzania tym ryzykiem oraz promowaniu i monitorowaniu przestrzegania regulacji wewnętrznych oraz przyjętych standardów postępowania w zakresie zgodności.
Bieżące zarządzanie ryzykiem braku zgodności to identyfikacja, ocena i pomiar oraz dostosowanie do wymogów regulacyjnych.
7.5.6. Ryzyko modeli
Ryzyko modeli to ryzyko poniesienia straty finansowej, błędnego oszacowania danych raportowanych do organu nadzoru, podjęcia błędnych decyzji lub utraty reputacji z powodu błędów w opracowaniu, wdrożeniu lub stosowaniu modeli. W 2018 roku zaklasyfikowano ryzyko modeli jako ryzyko istotne i rozpoczęto formalny proces jego identyfikacji i pomiaru. Proces ten jest obecnie wdrażany w PZU i PZU Życie i ma na celu zapewnienie wysokiej jakości stosowanych praktyk dotyczących zarządzania tym ryzykiem.
W podmiotach sektora bankowego, z uwagi na wysoką istotność ryzyka modeli, zarządzanie tym rodzajem ryzyka zostało wdrożone w ubiegłych latach w ramach dostosowania do wymogów rekomendacji W wydanej przez KNF. Oba banki określiły standardy procesu zarządzania ryzykiem modeli, w tym zasady budowy modeli oraz oceny jakości ich działania, przy zapewnieniu właściwych rozwiązań w ramach ładu korporacyjnego.